راهنمای مطالعه
پرخوری عصبی
پرخوری عصبی یعنی پناه آوردن به غذا، نه به دلیل گرسنگی، بلکه به منظور آرامش و رهایی از احساسات بد. چیپس، شکلات و بستنی ممکن است موقعی که ناراحت و مضطرب هستید، جذاب‌تر از همیشه به‌نظر برسند. اما متأسفانه آرامش حاصل از مصرف آن‌ها موقتی است و پناه آوردن به غذا موقع ناراحتی می‌تواند به اضافه وزن و مشکلات سلامتی ختم شود.
اگر از پرخوری عصبی رنج می‌برید، بهتر است که کنترل احساساتتان را یاد بگیرید و به دنبال راههای بهتری برای رفع استرس، اضطراب و عصبانیت باشید.
نشانه‌های پرخوری عصبی
در صورتی که حالت‌های زیر را در خود مشاهده می‌کنید، احتمالاً شما مبتلا به پرخوری عصبی هستید:
- غذا خوردن در مواجهه با استرس
- غذا خوردن به عنوان پاداشی در برابر احساسات
- جست‌وجوی آرامش در غذا خوردن
- ناتوانی در کاهش وزن
- ناتوانی در کنترل غذا خوردن
- خوردن زیاد به منظور خوشحال شدن
- خوردن در موقع سیری
- احساس نیاز به غذا موقع غم و ناراحتی
دلایل پرخوری عصبی
پرخوری عصبی ممکن است به دلایل زیر اتفاق بی‌افتد:
اجتناب از انجام یک مسئولیت
آیا تا به حال چنین گفت‌و‌گوهای ذهنی‌ای با خود داشته‌اید؟ «باشه انجامش می‌دم … بذار اول عصرونه‌م رو بخورم …. خوب دیگه الان می‌رم سر کارم … آهان اول این شکلات رو می‌خورم، بعد …»
اهمال‌کاری یا کار امروز را به فردا موکول کردن بسیار شایع است و ممکن است مانع رسیدن شما به هدف‌هایتان بشود. گاهی استرس، کمال‌گرایی و کمبود اعتمادبه‌نفس باعث می‌شوند که ما مدام کارهایمان را با تأخیر انجام دهیم. پرخوری عصبی هم یکی از راههای به تأخیر انداختن مسئولیت‌ها است.
آرام کردن خود در مواجهه با غم و غصه
وقتی احساس پوچی و غم می‌کنیم ، طعم یک بستنی شکلاتی یا پیتزایی سرشار از پنیر ما را آرام می‌کند. حتی اگر اصلاً گرسنه نباشیم. این آرامش موقتی است. طعم و بوی خوش خوراکی‌ها در یک بازه‌ی زمانی کوتاه حواس ما را پرت می‌‌کنند. این حالت موقتی می‌تواند به یک عادت تبدیل شود و ما را چاق و بیمار کند.
به تأخیر انداختن یک مواجهه
این نوع از به تأخیر انداختن بسیار شبیه به اهمال کاری است اما در اینجا فرد می‌خواهد که از رویارویی با یک انسان فرار کند و به همین دلیل انگار با غذا خوردن برای خودش زمان می‌خرد.
مثلاً فردی باید تا نیم ساعت دیگر در یک جلسه‌ی کاری حاضر بشود یا دوستی را ببیند که مدت‌ها با او قهر بوده است. او مضطرب است و خودش را با خوردن خوراکی‌های مختلف سرگرم می‌کند تا استرسش کاهش پیدا کند.
نیاز به رهایی از کار، مسئولیت‌ها یا فشارهای زندگی
وقتی مشغول به یک کار دائم هستید، بسیارخسته می‌شوید. اگر برنامه ریزی نکنید و به خودتان اجازه ندهید که یک زنگ تفریح داشته باشید و استراحت کنید، دیر یا زود از شدت خستگی زیاد فرسوده می‌شوید و ممکن است برای آرام کردن خود به غذا پناه ببرید، در حالی که گرسنه نیستید.
فرار از تنهایی
خجالتی ترین و درون‌گراترین آدم‌ها هم نیاز به معاشرت دارند. انسان نمی‌خواهد تنها باشد. او نیاز به کسی دارد که همراهی‌اش کند. حرف هایش را بشنود و درکش کند. رابطه با دیگران یک نیاز روانشناختی است. وقتی زندگی ما خالی از ارتباط باشد، ممکن است برای فرار از تنهایی و به منظور اینکه حس بهتری داشته باشیم، بیش از حد غذا بخوریم.
مقابله با اضطراب
وقتی مضطرب می‌شویم، انگار کسی در ذهنمان فریاد می‌زند: « زود باش… یک کاری بکن» یا «این موقعیت اصلاً درست نیست …. یک جوری خودت رو آروم کن …. هر طور که می‌تونی»
وقتی اضطراب زیادی را تجربه می‌کنیم، این‌طور به نظر می‌رسد که اگر هر کاری که می‌توانیم انجام بدهیم، بهتر از این است که هیچ کاری انجام ندهیم. غذا خوردن یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای مقابله با اضطراب است.
تنوع بخشیدن به یک زندگی ملال‌آور
زندگی می‌تواند به راحتی ملال آور بشود. به هر حال در زندگی همه‌ی ما الگوهایی وجود دارند که باید از آن‌ها پیروی کنیم. هر روز صبح باید از خواب بیدار بشویم و سرکار برویم. وقتی به خانه برمی‌گردیم، مسئولیت‌هایی مثل تمیزکردن خانه، آماده کردن غذا، کمک به بچه‌ها برای انجام تکالیف مدرسه و … داریم.
تکراری شدن برنامه‌های زندگی می‌تواند حوصله‌ی ما را سر ببرد و غذا خوردن قابلیت این را دارد که به روشی برای ایجاد تنوع در زندگی تبدیل بشود.
چه باید کرد؟
برای توقف پرخوری عصبی باید یاد بگیرید که احساساتتان را کنترل کنید و در پاسخ به موقعیت‌ها و احساساتی که دوستشان ندارید، از روش‌های دیگری استفاده کنید. در ادامه روش‌هایی را بر درمان پرخوری عصبی به شما پیشنهاد می‌کنیم:
با یک دوست صحبت کنید
وقتی احساس تنهایی می‌کنید، با یک بحران مواجه شده‌اید یا غمگین هستید، می‌توانید با یک دوست صحبت کنید. معاشرت با کسی که با او احساس راحتی می‌کنید می‌تواند جایگزین خوبی به جای پرخوری باشد و حتی هم‌فکری حاصل از این معاشرت ممکن است به حل مشکلاتتان ختم شود.
به فعالیت مورد علاقه‌تان بپردازید
همه‌ی ما در زندگی سرگرمی‌هایی داریم. می‌توانید وقتی تنها هستید یا از چیزی ناراحتید، برای پرت کردن حواستان کاری را انجام دهید که دوست دارید. مثلاً کتاب بخوانید، موسیقی گوش دهید، فیلم ببینید، خیاطی کنید، باغبانی کنید، بازی کنید و …
بسیاری از سرگرمی‌ها و علایق هم مفید هستند و هم به عنوان روشی در رویارویی با چالش‌ها، ضررهای پرخوری را ندارند.
ورزش کنید
حقیقتاً ورزش درد هر درمانی است. با ورزش کردن هم استرس کاهش پیدا می‌کند، هم بدن در یک وضعیت متعادل قرار می‌گیرد و هم سلامتی افزایش می‌یابد. به محض احساس ناراحتی و اضطراب می توانید به مدت نیم ساعت بدوید. قطعاً تأثیرش را خواهید دید و اگر به آن عادت کنید، بدون شک ورزش را جایگزین پرخوری خواهید کرد.
پذیرش احساسات
کسی که از پرخوری عصبی رنج می‌برد، در واقع نمی‌داند که چطور باید به احساساتش واکنش نشان بدهد. بنابراین با غذا خوردن، احساساتش را پس می‌زند. احساسات ناخوشایند بخشی از زندگی ما هستند و نمی‌توانیم با سرکوب آن‌ها از دستشان رها شویم. بلکه در این صورت فقط آن‌ها را پیچیده‌تر و بغرنج‌تر خواهیم کرد.
بهتر است هر لحظه با احساساتمان روبه‌رو شویم، آن‌ها را درک کنیم، ریشه‌ی احساسات را پیدا کنیم و با به‌کارگیری مهارت‌های حل مسئله به حل مشکلات زیربنایی این احساسات بپردازیم.
غذا خوردن آگاهانه
اگر یاد بگیریم که آگاهانه غذا بخوریم، به راحتی برای غذا خوردن تحریک نمی‌شویم و بی‌دلیل غذا نمی‌خوریم. بهتر است غذاهایی انتخاب کنیم که ارزش غذایی دارند، تفاوت بین گرسنگی فیزیکی و گرسنگی عصبی را درک کنیم، از عوامل تحریک‌کننده برای غذا خوردن آگاه شویم و اجازه ندهیم که این عوامل بر نحوه‌ی غذا خوردن ما تأثیر بگذارند.
کمک بگیرید
گاهی پرخوری عصبی نشانه‌ی یک مشکل یا اختلال روانی عمیق مثل افسردگی است. اگر همه‌ی روش‌های ممکن برای رهایی از پرخوری عصبی را به کار می‌گیرید و بهبودی حاصل نمی‌شود، به یک متخصص مراجعه کنید. ممکن است در جلسات مشاوره و روان درمانی ریشه‌ی اصلی زیاد غذا خوردن را پیدا کنید و آن را از بین ببرید.
کسانی که از پرخوری عصبی رنج می‌برند، در واقع به منظور بهبود حال بدشان غذا می‌خورند. اما این بهبودی موقتی است و گاهی اوقات وقتی اثر موقتی آرامش ناشی از غذا خوردن از بین می رود، فرد حالش بدتر می‌شود و مشکلاتی مثل چاقی، معضل دیگری به معضل‌هایش اضافه می کند.
بهتر است با آگاهی در مورد این واکنش نادرست نسبت به احساسات ناخوشایند، آن را برطرف کنیم و برای دست‌یابی به آرامش از روش‌های عقلانی‌تری استفاده کنیم.
در ادامه مطالعه‌ی مقاله‌ی «توانایی مدیریت استرس» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.