ارتباط موثر
وقتی از ارتباط موثر صحبت میکنیم، شاید بعضی فکر کنند که یک فرایند غریزی است اما همهی ما، بسیاری از مواقع، تجربه کردهایم که روابطمان با دیگران گیج کننده میشود. چیزی میگوییم و فرد مقابل چیز دیگری میشنود، حرف ما را طور دیگری درک میکند، سوء تفاهم ایجاد میشود و حتی ممکن است درگیری و کشمکش به وجود بیاید.
روابطی که به چنین نتایجی ختم شوند، قابلیت این را دارند که تعاملات را در خانه، مدرسه و محل کار دچار مشکل کنند. خیلی از ما نیاز داریم که مهارتهای مهمی را برای برقراری یک رابطهی تأثیرگذار و واضح یاد بگیریم.
اگر بخواهید رابطهتان را با همسر، فرزندان، رئیس یا همکارانتان تقویت کنید، یادگیری مهارتهای مورد نیاز برای یک ارتباط موثر موجب افزایش اعتماد و احترام، تقویت کار گروهی، ارتقای مهارت حل مسأله و افزایش کلی سلامت روانی شما میشود.
چنین ارتباطی به معنای چیزی بیشتر از تبادل اطلاعات است. ارتباط موثر یعنی درک هیجانات و مقصود پشت اطلاعات. همانطور که شما به انتقال واضح و روشن اطلاعات نیازمندید، نیاز دارید طوری گوش بدهید که معنای کامل و دقیق چیزی که میشنوید را بفهمید و این حس را در طرف مقابل ایجاد کنید که شنیده و درک میشود.
ارتباط موثر شامل 4 مهارت است:
1) گوش دادن فعال
2) ارتباط غیر کلامی
3) مدیریت استرس در لحظه
4) بیان کردن و ابراز خودتان
بدون شک یادگیری این مهارتها زمانبر است. هر چه بیشتر تلاش و تمرین کنید، مهارتهای ارتباطیتان غریزیتر و موثرتر خواهند شد.
موانع ارتباط موثر
بارها برای همهی ما پیش آمده است که در برقراری ارتباط با دیگران گیج شدهایم، برداشت اشتباهی از پیامهای کلامی و غیرکلامی آنها داشتهایم یا دیگران را دچار سوءتفاهم کردهایم. اما چرا گاهی ارتباطات ما دچار اختلال میشوند؟
در اینجا به موانع ارتباط موثر اشاره میکنیم:
استرس و احساسات غیر قابل کنترل
وقتی شما استرس دارید و از نظر احساسی دچار مشکل شدهاید، احتمال اینکه منظور دیگران را متوجه نشوید، پیامهای غیر کلامی اشتباه بفرستید و از الگوهای رفتاری اشتباهی پیروی کنید، افزایش مییابد. برای جلوگیری از درگیری و بدفهمی میتوانید یاد بگیرید که قبل از آغاز یا ادامهی یک مکالمه، خودتان را آرام کنید.
کمبود تمرکز
شما نمیتوانید در صورتی که چند کار را همزمان انجام میدهید، ارتباط موثر برقرار کنید. اگر مشغول چک کردن تلفن همراهتان باشید و همزمان برای روز بعد برنامهریزی یا خیالپردازی کنید، مطمئناً از نشانههای غیر کلامی اشتباهی استفاده خواهید کرد. برای یک ارتباط موثر باید عوامل حواسپرتی را کنار بگذارید و متمرکز بمانید.
زبان بدن اشتباه
ممکن است در صورتی که با چیزی که میشنوید موافق نباشید، از زبان بدن اشتباهی در برابر طرف مقابل استفاده کنید. مثلاً دست به سینه شوید، ارتباط چشمی برقرار نکنید یا با پاهایتان به زمین ضربه بزنید.
شما مجبور نیستید که با هر چیزی که میشنوید، موافق باشید یا آن را دوست داشته باشید. اما برای یک ارتباط موثر و جلوگیری از ایجاد حالت دفاعی در دیگری، خیلی مهم است که از فرستادن پیام های منفی جلوگیری کنید.
مهارتهای ارتباط موثر
ما برای برقراری یک ارتباط موثر نیاز به یادگیری مهارتهایی داریم. این مهارتها با ما به دنیا نمیآیند و به واسطهی تمرین کردن و استفادهی مداوم از آنها است که ارتباطهایمان با کیفیت میشوند. در اینجا این مهارتها را معرفی میکنیم:
گوش دادن فعال
خیلی از ما وقتی در حال مکالمه با دیگران هستیم، تمام مدت به چیزی که میخواهیم بگوییم فکر میکنیم. اما یک ارتباط موثر بیشتر وابسته به گوش دادن است نه صحبت کردن. گوش دادن فعال یعنی فقط به کلمهها و اطلاعاتی که به ما منتقل میشوند، توجه نکنیم. بلکه احساساتی را که گوینده سعی دارد بیان کند را هم درک کنیم.
یک تفاوت بزرگ ببین گوش دادن فعال و شنیدن وجود دارد. وقتی به معنای واقعی کلمه گوش میدهید، حتی از تُن صدای طرف مقابل متوجه میشوید که چه احساسی دارد. با گوش دادن فعال، نه تنها بهتر دیگران را درک میکنید، بلکه ارتباطی قویتر و عمیقتر بینتان ایجاد میشود.
توجه کردن به پیامها و نشانههای غیر کلامی
نوع نگاه کردن، گوش دادن، حرکت کردن و واکنش نشان دادن به دیگران آنها را متوجه احساسات شما میکند. روابط غیر کلامی یا زبان بدن شامل حالتهای صورت، حرکتها و موقعیتهای بدن، ارتباط چشمی، تٌن صدا و حتی تنش عضلانی و نوع تنفس است.
توانایی درک و استفاده از ارتباطات غیر کلامی به تعاملات شما با دیگران کمک میکند، قصد و نیت واقعی را تا حدودی نشان میدهد و موجب کنترل چالشها و روابط بهتری در خانه و محل کار میشود.
با استفاده از یک زبان بدن گشوده (بازوهای باز، برقراری و حفظ رابطهی چشمی و نشستن روی لبهی صندلی و خم شدن به سمت جلو و طرف مقابل) میتوانید روابط تان را تقویت کنید. همچنین به واسطهی زبان بدن میتوان بر پیامهای کلامی تأکید کرد و آن ها را ارتقا داد. برای مثال میتوانید همچنان که موفقیت دوستتان را تبریک میگویید، آرام به پشتش ضربه بزنید.
کنترل استرس
تا به حال چند بار برایتان پیش آمده که تحت استرس شدید باشید و موقعی که در مورد مسائلهای با همسر، فرزند، رئیس، دوست یا همکارتان موافق نیستید، حرفی بزنید که بعداً پشیمان بشوید؟
اگر بتوانید فوراً استرس تان را کنترل کنید، نه تنها بعداً پشیمان نخواهید شد، بلکه در بسیاری از مواقع میتوانید موجب آرام شدن طرف مقابل هم بشوید. فقط در حالت آرامش است که قادر به تشخیص خواهید بود که چه واکنشی نشان بدهید، چه چیزی بگویید و در چه صورت سکوت کنید.
در موقعیتهایی مثل یک مصاحبه کاری، ارائهی کنفرانس، جلسات سرشار از فشار و استرس کاری، معرفی شدن به خانوادهی همسرتان برای اولین بار و …. خیلی مهم است که احساساتتان را مدیریت کنید و با اینکه تحت فشار هستید، ارتباطی مؤثر برقرار کنید.
در این زمینه، مطالعهی مقالهی «مدیریت استرس» را به شما پیشنهاد میکنیم.
بیان کردن و ابراز خودتان
بیان روشن ایدهها و نظرهایتان، موجب وضوح رابطه و افزایش اعتمادبهنفس میشود و تصمیم گیری را تسهیل میکند. بیان کردن خودتان به این معنی است که افکار، احساسات و نیازهایتان را با صداقت و راحتی بیان کنید، خودتان را سانسور نکنید و احترام دیگران را هم حفظ کنید. این به معنی خصومت یا پرخاشگری نیست. رابطهی موثر یعنی درک دیگران، نه پیروزی در یک بحث و جدل یا اجبار دیگران به پذیرفتن ایدههایتان.
یک ارتباط موثر در هر زمینهای کار ما را آسانتر میکند، اثر بخشی ارتباط را بیشتر میکند، از سوءتفاهمها جلوگیری میکند و احتمال موفقیت ما را در محیطهای اجتماعی افزایش میدهد. به همین دلیل با یادگیری مهارتهای لازم برای برقراری ارتباط موثر به نفع خودمان و اطرافیانمان عمل کردهایم.
در ادامه مطالعهی مقالهی «اهمیت مهارتهای ارتباطی فردی» را به شما پیشنهاد میکنیم.