هوش اخلاقی

هوش اخلاقی

اخلاقیات یک شبه در هیچ کس شکل نمی گیرند و آدم ها از بدو تولد تشخیص نمی دهند که چه چیزی درست و چه چیزی غلط است. رشد اخلاقی یک فرایند است و به نوعی از همان موقعی که ما پا به این جهان می گذاریم آغاز می شود.

امروزه دانشمندان و پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند که هر خصوصیتی در ما تحت تأثیر دو عامل ژنتیک و محیط است. به همین دلیل اگر ما می خواهیم جامعه ای اخلاقی داشته باشیم، باید اصول اخلاقی را در کودکان درونی کنیم.

هوش اخلاقی موضوع تقریباً جدیدی در روانشناسی است. وقتی از هوش اخلاقی صحبت می کنیم، در واقع به تونایی تشخیص خوب از بد و درست از غلط اشاره می کنیم. آدم هایی که دارای هوش اخلاقی هستند اصول و ارزش هایی دارند و فعالیت ها و ارزش هایشان در زندگی فردی و اجتماعی معطوف به آن ارزش ها است.

از آنجایی که بخش اعظم اصول و باورهای اخلاقی در فرآیند آموزش ایجاد می شود، دغدغه بسیاری از والدین، معلمان و کسانی که با کودکان تعامل دارند این است که بتوانند هوش اخلاقی را در کودکان پرورش دهند.

تقویت هوش اخلاقی یک کودک او را در مسیر درستی قرار می دهد. احتمالاً همه ما در جامعه با بزرگسالانی تعامل داشته ایم که به نظر می رسد به هیچ اصولی معتقد نیستند و شاید از خودمان پرسیده باشیم: «چرا این آدم به هیچ چیز اعتقاد ندارد؟» شاید اگر می توانستیم دوران کودکی آن فرد را بررسی کنیم پاسخ قانع کننده ای برای این سؤال پیدا می کردیم.

هوش اخلاقی در کودکان

خوشبختانه این هوش اکتسابی است و تربیت و آموزش و روش های پرورش یک انسان مهم ترین نقش را در پرورش هوش اخلاقی در او ایفا می کنند.

والدین می توانند از ابتدای دوران نوزادی تا دوران نوجوانی برای درونی کردن اصول اخلاقی در فرزندشان تلاش کنند. پژوهش ها نشان می دهند که کودکانی که هوش اخلاقی را کسب نمی کنند بعداً در جامعه دچار مشکلاتی جدی می شوند.

ویژگی های یک فرد دارای هوش اخلاقی

در اینجا به مهم ترین ویژگی های یک فرد اخلاقی اشاره می کنیم:

رفتارها و اعمال مبتنی بر ارزش ها

فردی با هوش اخلاقی بالا به اصولی اعتقاد دارد و رفتارش با این اصول تناقض ندارد.

مسئولیت پذیری

یک فرد اخلاقی مسئولیت اعمال و پیامدهای اعمالش را بر عهده می گیرد.

پذیرفتن اشتباهات

هر انسانی در زندگی اشتباه می کند و همیشه همه چیز آن طور که ما می خواهیم پیش نمی رود. افراد اخلاقی اشتباهات و کاستی هایشان را می پذیرند و به آن ها اقرار می کنند.

ایستادگی برای حق

کسی که اصولی دارد، معتقد است که رفتارها و اعمالی درست و رفتارها و اعمالی نادرست و بر خلاف ارزش ها هستند. چنین فردی برای تحقق آنچه با ارزش هایش تطابق دارد تلاش می کند و بر حق پافشاری می کند.

کمک به دیگران

آدم های اخلاقی یاری کردن دیگران و خدمت به آن ها را وظیفه خود می دانند و برای دریافت پاداش به کسی کمک نمی کنند.

صداقت

صداقت یک ارزش والا در مجموعه اصول فردی با هوش اخلاقی بالا است. آدم های اخلاقی معتقدند که در هر شرایطی باید راست گو بود.

بر سر قول خود ماندن

وقتی کسی اخلاق را سرچشمه رفتار خود قرار دهد بر سر حرف ها و قول هایش می ماند و عهد خود را نمی شکند.

همدلی

درک احساسات و افکار دیگران، توانایی نگاه کردن به دنیا از دریچه نگاه دیگران و کمک به آن ها از ویژگی های افرادی با اخلاقیات قوی است.

بخشش

اعتقاد واقعی به اخلاقیات باعث می شود که نسبت به اشتباهات دیگران بردباری داشته باشیم و از سهل انگاری ها و اعمال نادرست آن ها در مواقعی که پشیمان هستند بگذریم.

کسی که از ضعف های خودش آگاه باشد می داند که خودش هم ممکن است اشتباه کند، به همین دلیل نسبت به دیگران سخت گیر نیست و در تعاملاتش تحمل بالایی دارد.

مهربانی

آدم های با اخلاق مهربان هستند و دلسوز دیگرانند. آن ها مردم را درک می کنند و به کسانی که آسیب دیده اند کمک می کنند.

هوش اخلاقی در سازمان ها

اگر هوش اخلاقی در یک سازمان و محل کار مورد توجه قرار بگیرد، اعتماد و تعهد در آن سازمان افزایش پیدا می کند.

تصور کنید که در یک شرکت همه افراد، از مدیران ارشد گرفته تا کارمندان، به اصول اخلاقی متعهد باشند. بدون شک چنین سازمانی کمتر با مشکلات و تعارضات درونی مواجه می شود و شرایط رونق و شکوفایی در آن تسهیل می شود.

امروزه موضوع هوش اخلاقی در سازمان ها بیشتر از همیشه مورد توجه قرار گرفته است.

هوش اخلاقی در جامعه

در صورتی که عمیقاً مشکلات اجتماعی را مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم، می بینیم که ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی در بی اخلاقی است. جامعه ای که اعضایش از هوش اخلاقی برخوردار باشند و اصول مشترکی را محترم بشمارند، کمتر درگیر مسائل آسیب زایی مثل دزدی، قتل، تجاوز، بی عدالتی، اعتیاد، جرایم اقتصادی و … می شود.

اگر همه اعضای جامعه به پرورش اخلاق در کودکان معتعهد باشند، اعضای آن جامعه به باورهای اخلاقی متعهد می شوند و هر نسلی این باورها را به نسل بعد انتقال می دهد.

در ادامه مطالعه مقاله «هوش هیجانی» را به شما پیشنهاد می کنیم.

برای اطلاع از چگونگی پرورش هوش اخلاقی در کودکان می توانید با مشاوران آیدانیتو تماس بگیرید.