نه گفتن

مهارت نه گفتن

آیا گاهی اوقات آرزو می‌کنید که ای کاش می‌توانستید به راحتی در چشم کسی که از شما درخواستی دارد نگاه کنید و بگویید «نه، نه، نه!»؟ بسیاری از ما فکر می‌کنیم مجبوریم به هر خواسته‌ای جواب مثبت بدهیم، حتی اگر هیچ زمانی برای انجام کارهای خودمان باقی نماند. اما معمولاً کسانی که در «نه گفتن» ناتوان هستند، بعد از مدتی به این نتیجه می‌رسند که بدون یک علاقه‌ی قلبی واقعی به دیگران کمک می‌کنند و ناتوانی در نه گفتن موجب کاهش عملکرد مثبت در حوزه‌های مختلف شخصی و اجتماعی‌شان شده است.

اما اگر بعضی از ما نتیجه‌ی منفی موافقت همیشگی با درخواست‌های دیگران را در زندگی‌مان دیده ایم چرا همچنان به این شیوه ادامه می‌دهیم؟ شاید یک دلیلش این باشد که فکر می کنیم با نه گفتن خودخواه و بی‌عاطفه به نظر می‌آییم و ممکن است موجب آسیب دیدن دیگران یا از دست رفتن یک دوستی بشویم.

بعضی از ما هم از مورد انتقاد قرار گرفتن، تنها ماندن و طرد شدن می‌ترسیم و این ترس را به شکل آمادگی همیشگی برای انجام کارهای دیگران نشان می‌دهیم.

توانایی نه گفتن رابطه‌ی مستقیمی با اعتمادبه‌نفس دارد. افرادی با اعتماد‌به‌نفس و عزت‌نفس پایین همیشه نگران این هستند که دیگران دشمن‌شان شوند و به همین دلیل نیازهای دیگران را بیشتر از نیازهای خود در نظر می‌گیرند.

ضررهای ناتوانی در نه گفتن

هر چه بیشتر پاسخ مثبت همیشگی به خواسته‌های دیگران را تکرار کنید، نه تنها درخواست‌های آن‌ها بیشتر می‌نشود، بلکه به این باور می‌رسند که شما وظیفه دارید کمک‌شان کنید. اگر در چرخه‌ی برآورده کردن نیازهای دیگران گیر بی‌افتید، استرس زیادی را وارد زندگی خودتان می‌کنید.

وقتی آدم‌های ناتوان در نه گفتن خودشان را تصور می‌کنند که در حال رد کردن خواسته‌های دیگران هستند، شروع می‌کنند به خیال‌پردازی درباره‌ی واکنش کسی یا کسانی که با پاسخ منفی آن‌ها روبه‌رو می‌شوند و از خود می‌پرسند: «آیا او از من ناراحت خواهد شد؟ آیا دیگر با من دوست نخواهد بود؟ آیا ممکن است فکر کند که من آدم بدی هستم؟»

بله گفتن همیشگی شما را مضطرب می‌کند، مسئولیت‌های بیش‌ازحدی را وارد زندگی‌تان می‌کند، شما را با کمبود وقت مواجه می‌کند و ممکن است منجر به بدخلقی و عصبانیت شود. اگر آنقدر درگیر انجام کارهای دیگران شوید که از مسئولیت‌های خودتان غافل شوید، عملکرد مثبت‌تان کاهش پیدا می‌کند و ممکن است در حوزه‌ی تحصیلی، شغلی و روابط بین فردی با مشکل مواجه شوید.

آنچه مهم است این است که نه گفتن همراه با اطمینان و قاطعیت باشد. اگر نه بگویید و گرفتار تصورات ناتمام درباره‌ی واکنش‌های احتمالی کسی شوید که به او نه گفته‌اید، همچنان موجب ورود استرس به زندگی تان می‌شوید.

همیشه این گفته را به خاطر داشته باشید که اگر نه گفتن را یاد نگیرید، زندگی‌تان صرف برآورده کردن خواسته‌های دیگران می‌شود.

زمان درستِ نه گفتن

اگر فکر کردن به انجام کاری برای کسی شما را مضطرب می‌کند، ممکن است زمان این باشد که نه بگویید. اگر تا به حال چندین بار به این فرد خاص جواب مثبت داده‌ و کارهایش را انجام داده‌اید، به این فکر کنید که شاید حالا وقت نه گفتن باشد.

یک روش قدرتمند برای نه گفتن این است که دلیل اصلی‌تان برای نه گفتن را توضیح بدهید.

مثلاً خیلی راحت به فرد مورد نظر بگویید شما تصمیم گرفته‌اید مراقب سلامتی خودتان باشید و مرزها و محدودیت‌هایی را وارد زندگی‌تان کنید. یا ممکن است بگویید که فقط یک روز در هفته تعطیل هستید و ترجیح می‌دهید که در آن روز تنها باشید، استراحت کنید و به خودتان برسید.

صداقت همیشه بهترین سیاست است. چون باعث می‌شود آدم‌ها از دلایل اصلی شما برای رد درخواستشان باخبر شوند.

یک روش مناسب دیگر برای نه گفتن این است که به دیگران بگویید باید در مورد این مسئله فکر کنید. فایده‌ی این روش این است که آدم‌ها متوجه می‌شوند شما بی دلیل و منطق کار آن‌ها را انجام نمی‌دهید و به خودتان هم فرصت می‌دهد که واقعاً در باره‌ی درخواست موردنظر فکر کنید و بی‌پایه‌واساس بله یا نه نگویید.

اگر می‌خواهید بر سلامتی و زندگی‌تان کنترل داشته باشید، باید مرزها و محدودیت‌هایی را تعیین کنید و دیگران را از این مرزها مطلع کنید. ممکن است با پیش گرفتن این روش در زندگی، کسانی را ناراحت کنید اما کم کم آدم‌ها سبک زندگی جدید شما را درک می‌کنند و می‌فهمند که شما فردی هستید با مسئولیت‌های خاص خودتان و قرار نیست همیشه برای خدمت به آن‌ها حاضر و آماده باشید.

منظور از این گفته‌ها این نیست که ما نباید به دیگران کمک کنیم. منظور این است که ما باید برای میزان کمک کردن به دیگران محدودیت‌هایی قائل شویم و آن‌ها را از این محدودیت‌ها مطلع کنیم.

نکاتی برای یادگیری نه گفتن

پاسخ‌های ساده‌ بدهید

اگر می‌خواهید نه بگویید، قاطع و صریح باشید. می‌توانید از چنین جمله‌هایی استفاده کنید: «ممنون که به من اعتماد کردی اما الان زمان مناسبی نیست.»، «متأسفم اما امشب برنامه‌ای برای خودم دارم». تلاش کنید که زبان بدن قوی‌ای داشته باشید و بیش‌ازحد عذرخواهی نکنید. یادتان باشد که شما برای نه گفتن نباید از کسی اجازه بگیرید.

زمانی را به فکر کردن درباره‌ی خواسته‌ی دیگران اختصاص بدهید

چرخه‌ی «بله گفتن» را بشکنید و از جملاتی مثل «اجازه بدهید فکر کنم، با شما در این باره صحبت خواهم کرد.» استفاده کنید. وقتی زمان داشته باشید که به درخواست‌ها فکر کنید، با اعتمادبه‌نفس بیشتری نه خواهید گفت.

بابت نه گفتن به فرزندانتان احساس گناه نداشته باشید

این خیلی مهم است که فرزندان گاهی نه بشنوند تا خودکنترلی را یاد بگیریند. آن‌ها باید درک کنند که هر شخصی محدودیت‌هایی دارد و باید با توجه به مرزهای دیگران خواسته‌هایشان را مطرح کنند.

با خودتان صادق باشید

با خودتان رٌک و صادق باشید و بدانید که چه می‌خواهید. خودتان را بررسی و ارزیابی کنید و بدانید که دقیقاً از زندگی چه می‌خواهید، اولویت‌هایتان در زندگی چه چیزهایی هستند و برای رسیدن به اهدافتان تا چه حدی برای کمک کردن به دیگران زمان دارید.

نه گفتن را متفاوت با طرد کردن بدانید

یادتان باشد که شما به یک خواسته نه می‌گویید، نه به یک فرد و قرار است آدم‌های اطرافتان به این درک برسند که شما حق دارید به درخواست‌هایشان جواب منفی بدهید. همان‌طور که آن ها حق دارند از شما درخواستی داشته باشند.

درخواست‌های دیگران از ما ممکن است در زمینه‌ی کمک به کسی برای اسباب‌کشی، انجام خریدهای خانه، کمک در انجام یک پروژه، مراقبت از فرزند یک دوست و …. باشد. در زندگی روزمره تقاضاهای زیادی از ما می‌شود. اگر به همه‌ی این تقاضاها پاسخ مثبت بدهیم، زمانی برای فعالیت‌های زندگی خودمان باقی نمی‌ماند.

مهارت نه گفتن به ما کمک می‌کند تا در زندگی اجتماعی عملکرد بهتری داشته باشیم.

در ادامه مطالعه‌ی مقاله‌ی «ارتباط مؤثر» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.