راهنمای مطالعه
سالمندان
بیشتر کشورهای توسعه یافته در جهان، ۶۵ سالگی را سن ورود به سالمندی می‌دانند. البته ممکن است در کشورها و فرهنگ‌های مختلف، سالمندان را در گروه‌های سنی متفاوتی دسته‌بندی کنند.
در ایران، اگر شروع سالمندی را هم‌زمان با بازنشستگی بدانیم، طبق قانون تأمین اجتماعی، سن پیری برای مردان ۶۰ سالگی و برای زنان ۵۵ سالگی است و بر اساس قانون استخدام کشوری، سن بازنشستگی برای مردان و زنان ۶۵ سالگی محسوب می‌شود.
پیری در حقیقت یک فرآیند بیولوژیکی است که سازوکاری فراتر از کنترل انسان‌ها دارد. برای بسیاری از افراد، پیری برابر است با گذر از دوران سلامتی و ورود به دورانی که خورشید سلامتی افول می‌کند. در حقیقت شاید بزرگ‌ترین نگرانی سالمندان، سلامتی باشد. در این دوران عملکرد دستگاه‌های بدن کاهش می یابد و در مغز هم تغییراتی ایجاد می‌شود.
سالمندان دغدغه‌های زیادی دارند. آن‌ها باید تلاش کنند تا یکپارچگی فیزیکی‌شان را حفظ کنند، با افکار مربوط به بازنگری زندگی‌ای که پشت سر گذاشتند سروکله بزنند، با مرگ هم‌سن وسالانشان کنار بیایند، از بیماری‌های مختلف جان سالم به در ببرند، روابط جنسی و فعالیت‌های تفریحی را به نوعی در زندگی حفظ کنند، تأثیرات و نتایج بازنشستگی را بپذیرند، خودشان را با تغییرات اجتماعی و فرهنگی سازگار کنند و …
این باور که سالمندان دچار ضعف عمیق فیزیکی و ذهنی می‌شوند، یک افسانه است. اگر چه پیری با کاهش قوای جسمی و روانی همراه است اما اگر سالمندان از خود مراقبت کنند و در کنار خودشان افرادی را داشته باشند که از دوران سالمندی، ویژگی ها و مراقبت‌های آن آگاه باشند، پیری می‌تواند مثل همه‌ی دوره‌های زندگی شیرین و همراه با فراز و نشیب باشد.
مشکلات و اختلالات سالمندان
سالمندان ممکن است مشکلات فیزیکی‌ای مثل دردهای مختلف جسمی، مشکلات گوارشی، افت بینایی و شنوایی، فشار خون، دیابت، ناراحتی‌های قلبی، مشکلات عروقی و … را تجربه کنند. اما مشکلات دوران سالمندی فقط جسمی نیستند و بیشتر سالمندان از اختلالات روانی هم رنج می‌برند. در ادامه به معرفی بعضی از این اختلالات می پردازیم:
افسردگی
یکی از شایع‌ترین اختلالات در میان سالمندان، افسردگی است. احساس تنهایی، ترس از مرگ، مشکلات اقتصادی، عوارض بعضی از داروها و مرگ عزیزان و هم سن‌وسالان می توانند از علل و عوامل افسردگی در سالمندان باشند.
آلزایمر
آلزایمر یک اختلال مغزی است که موجب مختل شدن عملکرد حافظه در سالمندان می شود و بیشتر بر حافظه‌ی کوتاه مدت تأثیر می‌گذارد. آلزایمر باعث می‌شود که سالمندان در انجام امور روزمره‌ی زندگی دچار فراموشی شوند.
اختلالات خواب
بسیاری از سالمندان دچار بی‌خوابی می‌شوند. آن‌ها به سختی به خواب می روند و خیلی زود بیدار می شوند. اختلالات خواب می‌توانند مشکلات دیگری مثل اضطراب و افسردگی را هم به همراه داشته باشند.
اضطراب
تغییرات زندگی فردی در سالمندان می‌توانند موجب اضطراب شوند. از دست دادن همسران، دوری از فرزندان، بازنشستگی، مشکلات و بیماری‌های جسمی، همه می‌توانند در فرد سالمند اضطراب ایجاد کنند. اضطراب ممکن است زمینه‌ساز انواع بیماری‌های جسمی در سالمندان شود.
زوال عقل
زوال عقل در حقیقت خود را به صورت از بین رفتن توانایی تفکر نشان می‌دهد و در حافظه، زبان، ویژگی‌های روان‌شناختی و فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کند. سالمندان مبتلا به زوال عقل ممکن است گیج باشند، حافظه‌شان را به تدریج از دست بدهند، دچار توهم بشوند، افراد خانواده و دوستانشان را نشناسند، حرف‌های دیگرانه را نفهمند و نتوانند از لغات برای رساندن پیامشان استفاده کنند، دچار تغییرات خلق و خو بشوند و همیشه مضطرب باشند.
زوال عقل یک مشکل طبیعی در دوران سالمندی نیست و بهتر است اطرافیان فرد مبتلا به زوال عقل او را نزدیک پزشک متخصص ببرند.
مراقبت از سالمندان
مشکلات و اختلالات دوران سالمندی اجتناب ناپذیر هستند. اما آگاهی سالمند و کمک‌های اطرافیان می‌توانند این مشکلات را به تعویق بیندازند.
عادت‌های غذایی سالم، ورزش، روابط اجتماعی دوستانه و نزدیک با فرزندان و نوه‌ها، عضویت در شبکه‌های اجتماعی سالمندان، فعالیت‌های تفریحی متناسب با سن، فعالیت‌های ذهنی، عدم مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، الگوی خواب منظم، کنترل وزن و … از مراقبت‌های مهم در دوران سالمندی هستند و با همکاری فرد سالمند و نزدیکانش اتفاق می‌افتند.
سالمندان انسان‌هایی هستند که با کوله‌باری از تجربیات زیاد، عمیق و غنی پا به آخرین دوره‌ی زندگی می‌گذارند. اگر هر فردی قبل از ورود به این دوره در مورد دوران پیری و ویژگی‌هایش اطلاعات کسب کند و نزدیکانی دلسوز، مراقب و آگاه داشته باشد، این دوران می‌تواند سرشار از خاطرات و تجربیات جدید و شیرین باشد. بعضی بیماری‌های حاصل از پیری اجتناب ناپذیرند اما با مراقبت‌های تخصصی و درست می‌توان از تبدیل شدن آن‌ها به یک فاجعه جلوگیری کرد.