راهنمای مطالعه
اعتیاد به اینترنت
آیا شما در طول روز بیش از حد به بازی‌های اینترنتی مشغولید؟ آیا مدام خریدهای اینترنتی انجام می‌دهید؟ نمی‌توانید وقت گذرانی در اینستاگرام، فیس بوک و توئیتر را متوقف کنید؟ آیا استفاده از اینترنت در عملکرد تحصیلی، شغلی و روابط‌تان اختلال ایجاد کرده است؟
اگر پاسختان به یکی، چند تا یا همه‌ی این سؤال ها «بله» باشد، ممکن است مبتلا به اعتیاد به اینترنت باشید.
اگر چه اعتیاد به اینترنت هنوز به عنوان یک اختلال روانی شناخته نشده است، اما روانپزشک‌ها، روانشناس‌ها و پژوهشگرهای بسیاری در سراسر دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که این نوع از اعتیاد در جهان بسیار شایع است و روزبه‌روز افراد بیشتری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اینکه شما استفاده‌ی زیادی از اینترنت بکنید، ویدئوهای زیادی را در دنیای مجازی تماشا بکنید و مدت زمان زیادی در شبکه‌های مجازی چرخ بزنید، به این معنا نیست که معتاد به اینترنت هستید. مشکل وقتی ایجاد می‌شود که استفاده از اینترنت عملکرد مثبت شما را در سایر حوزه‌های زندگی کاهش دهد.
اعتیاد به اینترنت به شکل‌های مختلفی اتفاق می‌افتد اما شایع‌‌ترین انواع آن اعتیاد به بازی‌های اینترنتی، شبکه‌های اجتماعی، ایمیل، وبلاگ‌نویسی، خرید اینترنتی و بازدید از سایت‌های غیراخلاقی هستند.
علل اعتیاد به اینترنت
بعضی شواهد نشان می‌دهند که اگر شما دچار اعتیاد به اینترنت باشید، اتفاقاتی که در مغزتان می‌افتند شبیه به حالتی است که به یک ماده‌ی مخدر یا الکل وابسته باشید. رفتارهای اعتیادآور موجب آزاد شدن انتقال دهنده‌ی عصبی دوپامین می‌شوند که باعث ایجاد احساس لذت می‌شود. فرد معتاد در طول زمان برای تجربه‌ی این لذت باید آن رفتار یا فعالیت خاص را به میزان بیشتری انجام دهد.
کسی که به اینترنت اعتیاد دارد، اسیر لذت استفاده از آن شده است. این لذت می‌تواند حاصل از بازی کردن، خرید کردن، ارتباط آنلاین، مشاهده‌ی فیلم و عکس و…باشد. ممکن است لازم باشد که فرد معتاد به اینترنت مثل هر معتاد دیگری بعد از مدتی وقت بیشتری را برای فعالیت‌های اینترنتی صرف کند تا به آن حس لذت مدنظر دست یابد.
گاهی اوقات مشکلات و اختلالات روانی، علل اعتیاد به اینترنت هستند. مثلاً افسردگی و اضطراب میتوانند منجر به استفاده‌ی بیش از حد از اینترنت شوند. ممکن است یک فرد افسرده یا مضطرب وقتی مشغول فعالیت‌های اینترنتی است، احساس آرامش کند و عوامل اضطراب‌زا و ناراحت‌کننده را برای ساعاتی از یاد ببرد.
احتمال اعتیاد افراد خجالتی و کسانی که در روابط اجتماعی ناتوان هستند به اینترنت بیشتر است.
اگر شما یک فرد افسرده باشید، صرف وقت در اینترنت احساس پوچی شما را برای مدتی از بین می‌برد و اگر خجالتی یا غیر اجتماعی باشید، احساس می‌کنید که با کسی یا چیزی وارد رابطه شده‌اید و احتیاجی به روابط واقعی ندارید.
علائم و نشانه‌های اعتیاد به اینترنت
علائم و نشانه‌های اعتیاد به اینترنت میتوانند خودشان را به صورت فیزیکی و روانی آشکار کنند. در اینجا تعدادی از این علائم را معرفی می‌کنیم:
نشانه‌های روانی
- افسردگی
- عدم صداقت
- احساس گناه
- اضطراب
- احساس لذت و سرخوشی در زمان استفاده از کامپیوتر، تبلت یا گوشی موبایل
- ناتوانی در برنامه‌ریزی برای انجام کارها
- انزوا
- احساس نکردن گذر زمان
- نوسانات خلقی
- ترس
- تنهایی
- اهمال کاری (به تأخیر انداختن انجام کارها)
نشانه‌های فیزیکی
- سردرد
- پشت‌درد
- اختلالات تغذیه (غذا نخوردن یا بیش از حد غذا خوردن در زمان دور ماندن از اینترنت)
- گردن درد
- خشکی چشم و دیگر مشکلات مرتبط با بینایی
- افزایش یا کاهش وزن
اگر شما از اعتیاد به اینترنت رنج ببرید، ممکن است روابط فردی، شغل، وضعیت اقتصادی و موقعیت تحصیلی‌تان تحت‌تأثیر این اعتیاد قرار بگیرد.گاهی معتادان به اینترنت منزوی می‌شوند و خودشان را از دیگران قایم می‌کنند. همچنین ممکن است کسانی که به اینترنت اعتیاد دارند، به افراد دروغگو و غیر قابل اعتمادی تبدیل بشوند چون از اینکه دیگران بفهمند چه مدت زمانی را صرف اینترنت می‌کنند خجالت می‌کشند و در موردش دروغ می‌گویند.
معمولاً مشکلات مادی افرادی که به اینترنت اعتیاد دارند، نتیجه‌ی بی‌توجهی به کار، اخراج شدن، خریدهای آنلاین بیش از حد، قمار اینترنتی و … هستند.
تشخیص اعتیاد به اینترنت
اگرچه این نوع از اعتیاد در حال ورود به دنیای روانشناسی و روان درمانی است و توجه به آن از همیشه بیشتر شده است، اما هنوز نیاز به پژوهش‌های بیشتری در این زمینه وجود دارد تا معیارهای دقیق و کاملی برای شناسایی این اعتیاد معرفی شوند.
یک ارزیابی تشخیصی در این زمینه توسط روانشناسی به نام بیرد (Beard) در زمینه‌ی روانشناسی مجازی انجام شده است که 5 عامل را برای تشخیص اعتیاد به اینترنت معرفی می‌کند:
- شیفته‌ی اینترنت بودن (فکر کردن دائم در مورد استفاده از اینترنت در گذشته و استفاده‌های احتمالی آینده)
- نیاز به افزایش زمان استفاده از اینترنت به منظور دست‌یابی به رضایت
- تلاش‌های ناموفق برای کم کردن یا متوقف کردن میزان استفاده از اینترنت
- نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، عصبانیت و افسردگی در زمان تلاش برای کنترل استفاده از اینترنت
- آنلاین ماندن به مدتی بیشتر از مدت زمان مورد نظر
به علاوه بیرد این نکته را هم اضافه می‌کند که باید حداقل یکی از حالت‌های زیر برای تشخیص اعتیاد به اینترنت در فرد دیده شوند:
- به خطر افتادن روابط، شغل، تحصیل یا فرصت‌های شغلی به علت استفاده از اینترنت
- دروغ گفتن به اعضای خانواده، روان‌درمانگر یا دیگران به منظور پنهان کردن میزان فعالیت در اینترنت
- استفاده از اینترنت برای فرار از مشکلات و احساساتی مثل اضطراب، ناامیدی، افسردگی، تنهایی و …
ترک اعتیاد به اینترنت
بعضی از متخصصان اعتقاد دارند که دارودرمانی می‌تواند در ترک اعتیاد به اینترنت مفید باشد. چون احتمالاً فرد مبتلا به اعتیاد افسرده یا مضطرب است و اگر این اختلالات را درمان کند، اعتیادش به اینترنت هم از بین می‌رود. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب در کاهش ساعات مشغول بودن افراد به استفاده از اینترنت مؤثر بوده‌اند و ساعت‌های استفاده از اینترنت را از 35 ساعت در هفته به 16 ساعت در هفته رسانده‌اند.
درمان‌های روانشناختی‌ای مثل درمان‌های فردی، گروهی، خانواده درمانی، رفتار درمانی، درمان شناختی – رفتاری، هنر درمانی، واقعیت درمانی، تفریح درمانی و … میتوانند در درمان اعتیاد به اینترنت مفید باشند.
به علت شیوع زیاد این اعتیاد، مراکز درمانی‌ای در سراسر جهان درمان اعتیاد به اینترنت را آغاز کرده‌اند و معمولاً ترکیبی از دارودرمانی و روان‌درمانی را به معتادان به اینترنت پیشنهاد می‌دهند.
با توجه به اینکه ما در عصر تکنولوژی هستیم و روزبه‌روز فعالیت هایمان بیشتر از قبل مجازی و اینترنتی می‌شوند، مجزا کردن دنیای واقعی و دنیای مجازی بسیار دشوار شده است. سفارش دادن غذا، روابط با دوستان، بازی کردن و حتی تماشای تلویزین هم اینترنتی شده است و دیگر لازم نیست که کسی برای استفاده از اینترنت پشت کامپیوتر بنشیند. یک تلفن همراه یا تبلت هم می‌تواند ما را معتاد به اینترنت کند.
هنوز بسیاری از پژوهشگران مطمئن نیستند که اعتیاد به اینترنت یک اختلال باشد. بعضی آن را نشانه‌ای از اختلالات دیگر می‌دانند و بعضی به کل اعتیاد بودن این حالت را رد می‌کنند و برچسب رفتار وسواسی یا تکانشی به آن می‌زنند.
همه‌ی این دیدگاه‌های متعدد ثابت می‌کنند که این معضل بسیار جدید است و نیاز به تحقیقات زیادی دارد. اما نمی‌توان منکر شد که استفاده‌ی بیش از حد و غیر قابل کنترل از اینترنت آسیب‌زا است، می‌تواند فرد را دچار مشکل کند و باید برای کنترل آن به فکر راه چاره بود.
در ادامه مطالعه‌ی مقاله‌ی «اعتیاد را بشناسیم» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.