راهنمای مطالعه
آیا مورد سو استفاده قرار می‌گیرم؟
سوء استفاده جنسی به راحتی قابل شناسایی است، اما سو استفاده عاطفی می‌تواند کاملاً مخفی و غیرقابل‌تشخیص باشد و علائم و نشانه‌های آن توسط افراد خانواده، دوستان و حتی خود قربانی دیده نشود.
در شروع رابطه، کسی که دیگری را مورد سو استفاده قرار می‌دهد، مهربان و با محبت به نظر می‌رسد. درواقع این بازه‌ی زمانی که شامل رفتار خوب و مناسب است، بخشی از فرآیند آماده کردن قربانی است. در این مرحله، افراد سو استفاده‌گر، اعتماد قربانی را به دست می‌آورند که موجب آسیب پذیری قربانی در برابر سو استفاده‌های آینده می‌شود.
سو استفاده عاطفی که در واقع روشی برای کسب قدرت و کنترل در یک رابطه است می‌تواند به شکل‌های متعدد و متنوعی اتفاق بی‌افتد. رفتارهایی مثل فحاشی، انتقاد بیش‌ازحد، تهدید، مسخره کردن، شرمنده کردن، ترساندن، بی‌توجهی کردن، دروغ گفتن، تحقیر کردن و نادیده گرفتن از جمله رفتارهایی هستند که در سو استفاده عاطفی دیده می‌شوند. اما سو استفاده فقط به این رفتارها محدود نمی شود.
ممکن است زخم‌های ناشی از سو استفاده عاطفی با چشم دیده نشوند، اما تأثیر آن‌ها بر قربانی بسیار هولناک است. کسانی که از نظر عاطفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است بعداً مبتلا به عوارضی مثل اضطراب، افسردگی، دردهای مزمن، استرس پس از سانحه و اعتیاد به مواد مخدر بشوند.
در ادامه به علائم و نشانه‌هایی می‌پردازیم که نشان‌دهنده‌ی سو استفاده عاطفی هستند. آیا شما این نشانه‌ها را در رابطه‌ای که در آن قرار دارید می‌بینید؟
شما همیشه مراقب هستید که او را ناامید نکنید
شما مدام رفتار او را پیش‌بینی می‌کنید و مدام خودتان را اصلاح می کنید تا فردی که با او در رابطه هستید، ناامید و عصبانی نشود و با شما دعوا نکند.
او کاری می کند که شما به عقلانیت خودتان شک کنید
کسی که با او در رابطه هستید، واقعیت را برای شما غیر قابل فهم و ناواضح می‌کند و اتفاقاتی که می‌افتند را انکار یا تحریف می‌کند تا شما اعتمادتان را به خودتان از دست بدهید. مثلاً ممکن است به شما بگوید: «تو درست یادت نیست.» یا «من هرگز همچین حرفی نزدم یا همچین کاری نکردم.»
او این حس را به شما منتقل می‌کند که همیشه اشتباه می‌کنید و مسائل و اتفاقات را درست نمی‌بینید. در حالی که شما کاملاً سالم هستید. در طول زمان، شک کردن مداوم به خود، باعث می‌شود که اعتمادتان را به درک و قضاوت خودتان از دست بدهید.
مدام شما را کنترل می‌کند و می خواهد بداند که کجا هستید و چه می‌کنید
کسی که از دیگری سو استفاده عاطفی می‌کند، می‌خواهد بر او کاملاً کنترل داشته باشد. وقتی قربانی باشید، موظف هستید که همیشه برنامه‌ی روزمره‌ی خودتان را به او اطلاع بدهید و حتی شاید از جانب او برای رفتن به بعضی جاها و انجام بعضی کارها محدود شوید.
او حرف‌های ناراحت‌کننده‌ای به شما می‌زند و ادعا می‌کند که شوخی کرده است
وقتی در رابطه‌ای باشید که مورد سو استفاده عاطفی قرار بگیرید، ممکن است طرف مقابل مدام با طعنه‌ها، کنایه‌ها و تمسخر شما موجب رنجش‌تان بشود و اگر شکایت کنید به شما بگوید که زیادی حساس هستید.
شما بدون اینکه کار اشتباهی انجام داده باشید، عذرخواهی می‌کنید
کسی که از نظر عاطفی مورد سو استفاده قرار می‌گیرد، باور دارد که احمق، بی‌توجه یا خودخواه است. چون کسی که از او سو استفاده می‌کند، این صفات را به او نسبت داده و او مدام بابت ویژگی‌های منفی غیرواقعی‌اش عذرخواهی می‌کند.
رفتار فردی که با او در رابطه هستید، مدام در حال تغییر است
او برای لحظه‌ای شما را عاشقانه دوست دارد و بعد ناگهان از شما دور می‌شود. هر چقدر تلاش کنید که دلیل این کارش را متوجه بشوید، بی فایده است. او منکر بی توجهی به شما می‌شود و حتی ممکن است این احساس را به شما منتقل کند که تقصیرکار هستید و باید خودتان را سرزنش کنید.
او نقاط قوت شما را انکار می‌کند و دست‌آوردهای شما را کوچک می‌شمارد
کسی که از شما سو استفاده می‌کند، با نظرهایی که در مورد شما می‌دهد، در واقع تحقیرتان می‌کند چون نقاط قوت شما برای کسی که قصد دارد همیشه کنترل اوضاع را به دست بگیرد، تهدید محسوب می‌شوند.
واکنش او به موفقیت‌های شما گویای همه چیز است. آیا او توجه کمی نشان می‌دهد یا به کلی شما را نادیده می‌گیرد؟ آیا موضوع را فوراً عوض می‌کند و گفت‌وگو را به سمتی می‌برد که شما با یادآوری اشتباهی در گذشته شرمنده بشوید؟
چنین واکنش‌هایی در طول زمان اعتماد به نفس شما را می‌گیرند و موجب شک کردن شما به توانمندی‌هایتان می‌شوند.
با اینکه می‌دانید شما را آزار داده است، برایش دل می‌سوزانید
سو استفاده گران عاطفی در نقش بازی کردن و به اشتباه انداختن دیگری استاد هستند. آن‌ها می توانند طوری رفتار کنند که شما فکر کنید تقصیرکار هستید یا آن‌ها تحت تأثیر دوران کودکی هولناک یا روابط گذشته رفتار خاصی انجام داده‌اند و شما خیلی بی‌رحمید که درکشان نمی‌کنید.
این افراد شما را آزار می‌دهند اما وانمود می‌کنند که احساساتشان توسط حرفی که شما زده‌اید یا رفتاری که کرده‌اید، جریحه‌دار شده است. در نتیجه شما از رفتارتان پشیمان می‌شوید و دلتان برای کسی که از احساسات شما سو استفاده می‌کند، می‌سوزد.
آیا هیچ کدام از نشانه‌هایی که ذکر شدند را در رابطه‌ای که در آن قرار دارید، می‌بینید؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است باید حتماً قبل از اینکه دیر بشود از یک متخصص کمک بگیرید. چنین رابطه‌ی ناسالمی عواقب ناگواری خواهد داشت.
در ادامه مطالعه‌ی مقاله‌ی «ویژگی‌های یک رابطه سالم» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.