مشکلات ارتباطی در کودکان

کودکان از سن خیلی کم یاد می گیرند که کلمات، تٌن صدا، حالت های صورت و زبان بدن بخشی از پیام هایی هستند که دیگران به آن ها می دهند. آن ها کم کم درک می کنند که برای بیان افکار خودشان به صدا، زبان بدن و حالت های صورت نیاز دارند و هر چه به سنین مدرسه نزدیک تر بشوند، این کارها را شبیه تر به بزرگ سالان انجام می دهند.

وقتی کودکان خیلی کوچک هستند، والدین نیازهای آن ها را از نوع رفتارشان متوجه می شوند. اگر کودک گریه کند، احتمالاً گرسنه، تشنه یا تنها است. شاید هم پوشکش باید عوض شود. وقتی کمی بزرگ تر شود یاد می گیرد که با حالت های صورت (مثلاً تکان دادن سرش یا اشاره کردن) و صداها نیازهایش را مطرح کند.

بین سن 12 تا 18 ماهگی، کودکان شروع می کنند به استفاده از کلمات. همچنین آن ها وقتی خیلی کوچک هستند یاد می گیرند که کلمات، تٌن صدا، حالت های صورت و زبان بدن دیگران بخشی از فرایند انتقال پیام هستند.

بعضی از کودکان به راحتی شروع به حرف زدن نمی کنند. گاهی اوقات یاد گرفتن معنی کلمات و حالت های صورت و بدن برای آن ها راحت نیست. این مشکل نمونه ای از مشکلات ارتباطی کودکان است.

مشکلات ارتباطی در کودکان شایع تر از آن هستند که ما تصور می کنیم

تأثیر مشکلات ارتباطی بر کودکان

مشکلات ارتباطی زمانی ایجاد می شوند که کودک در موارد زیر مشکلاتی داشته باشد:

شناخت احساسات و نیت های دیگران
بیان واضح و درست کلمات
روان صحبت کردن
قرار دادن کلمات در کنار هم برای انتقال مفهوم
درک آنچه دیگران می گویند

مشکلات ارتباطی در کودکان می توانند بر توانایی صحبت کردن یک کودک اثر بگذارند و او را در تعامل با دیگران ناتوان کنند. ممکن است مشکل بزرگ یک کودک در روابطش با دیگران این باشد که اطلاعاتی که به او منتقل می شوند را متوجه نشود. مشکلات این کودک معمولاً با عدم درک موارد زیر مرتبط است:

کلمات
عبارت ها
سؤال ها
صحبت های طولانی

مشکلات زبانی و بیانی

کودکانی با مشکلات زبانی و بیانی نمی توانند اطلاعات را به صورتی به دیگران انتقال دهند که برای آن ها قابل درک باشد. ممکن است این کودکان در یادگیری و به خاطر سپردن چیزهایی مثل موارد زیر هم مشکل داشته باشند:

کلماتی مثل اسم چیزها
قوانین، دستور زبان و برقراری ارتباط میان کلمات و جملات
چگونگی استفاده از زبان برای رفع نیازها (مثلاً پرسیدن سؤال، توصیف اتفاقات، تعریف کردن یک داستان)

رابطه مشکلات ارتباطی و مشکل شنوایی

گاهی اوقات یک کودک ناشنوا یا کم شنوا است و نمی تواند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کند. نمی توان از کودکی با اختلالات شنوایی انتظار داشت که مثل سایر کودکان اطلاعات را دریافت کند و انتقال دهد. بهتر است این کودکان تحت درمان و توانبخشی قرار بگیرند تا بتوانند مهارت هایی را برای تعاملِ بهتر یاد بگیرند.

انواع مشکلات ارتباطی در کودکان

مشکلات ارتباطی انواع مختلفی دارند. در اینجا به مهم ترین مشکلات ارتباطی در کودکان اشاره می کنیم:

نقص، اختلال یا تأخیر در صحبت کردن
اختلال یا نقص زبانی
اختلال در بیان
اختلال در درک پیام های دیگران
کٌنِش پریشی (مشکل در حرکت دادن عضلاتی که برای صحبت کردنِ واضح مورد نیاز هستند)
اختلال در فرایند شنوایی (این اختلال بر شنیدن و درک زبان از جانب کودک تأثیر می گذارد)
اختلالات یادگیری
بیماری اٌتیسم
معلولیت ذهنی

مشکلات ارتباطی می توانند خفیف، متوسط و شدید باشند. حمایت ها از کودکانی با مشکلات ارتباطی، بستگی دارند به نوع مشکل ارتباطی و شدت و پیچیدگی آن.

علل مشکلات ارتباطی در کودکان

معمولاً والدین تمایل دارند بدانند که چرا فرزندشان در درک صحبت های دیگران و حرف زدن مشکل دارد. نمی توان فقط از یک عامل برای این مشکلات نام برد. عوامل زیادی ممکن است به مشکلات ارتباطی ختم شوند. عوامل فیزیکی مثل مشکلاتی در عضلات دهان و زبان، مشکلات ساختاری در زبان، گلو و ویژگی های جسمی ای که بر کنترل عصبی و عضلانی تأثیر می گذارند، تحلیل های عضلانی یا فلج مغزی می توانند صحبت کردن را سخت یا غیر ممکن کنند.

سندرم ها و معلولیت ها هم این قابلیت را دارند که بر تعاملات او تأثیر بگذارند. ناشنوایی و کم شنوایی، معلولیت ذهنی، نابینایی یا کم بینایی و بیماری هایی مثل اتیسم ویژگی هایی دارند که جلوی تقویت مهارت های ارتباطی را در کودک می گیرند.

آسیب مغزی اکتسابی

گاهی اوقات مغز یک کودک بر اثر سانحه ای آسیب می بیند و بخشی از مغز که مسئولیت برقراری ارتباط را برعهده دارد صدمه می بیند. این صدمه بسته به شدت آسیب می تواند موقتی یا دائمی باشد.

ممکن است کودکانی با آسیب مغزی اکتسابی دچار مشکلاتی در یادگیری، ساختارمند کردن و بیان افکارشان شوند. همچنین احتمال دارد که مشکلات ارتباطی در کودکان به علت عدم تجربه کافی در ارتباط با دیگران یا فرصت های خیلی محدودِ تعامل با دیگران ایجاد شوند.

چه باید کرد؟

بدون شک نشانه‌های مشکلات ارتباطی در یک کودک پدر و مادرش را شدیداً نگران می‌کنند. در اینجا به فعالیت هایی می پردازیم که برای درمان چنین کودکی مفید هستند:

پدر و مادرها بیشتر از هر کسی فرزندشان را می شناسند. اگر شاهد این هستید که کودک شما در صحبت کردن با دیگران و درک صحبت ها مشکل دارد، حتماً به یک متخصص مراجعه کنید.
بینایی سنجی و شنوایی سنجی را جدی بگیرید. ممکن است مشکلاتی در بینایی و شنوایی منجر به مشکلات ارتباطی شده باشند.
مهارت های کلامی و شنیداری را با فرزندتان تمرین کنید. زمانی را به بازی کردن و کتاب خواندن برای فرزندتان اختصاص بدهید.
فضایی را برای کودکتان فراهم کنید که بتواند با هم سالانش تعامل کند. مثلاً او را به زمین بازی ببرید و در مهد کودک یا پیش دبستانی ثبت نامش کنید.
اگر کودک شما دچار مشکلات ارتباطی باشد، احتمالاً به یک گفتار درمان ارجاع داده می شود تا یک تشخیص تخصصی انجام شود. گفتار درمان علت اصلی مشکل کودک شما را متوجه می شود و او را وارد یک فرایند درمانی و توانبخشی صحیح می کند.

مشاوره کودک در آیدانیتو

آیدانیتو یک فضای هوشمند آموزش و مشاوره است. مشاوران آیدانیتو با توجه به رشته تحصیلی و تجربیات کاری شان در زمینه های مختلف خانواده، تحصیلی، شغلی، مهاجرت، نظام وظیفه و…به مخاطبان مشاوره تلفنی می دهند.

مشاوره کودک یکی از مهم ترین موضوعات مشاوره خانواده تمرکز آن بر اختلالات روانی کودکان، مشکلات تحصیلی، سبک های فرزند پروری، تربیت جنسی و…است. والدین یا معلمانی که مشکلات ارتباطی را در یک کودک تشخیص می دهند، می توانند با استفاده از خدمات مشاوره ای کودک، از راهکارهای درمان اختلالات ارتباطی آگاه شوند.

در ادامه مطالعه‌ی مقاله‌ی با کودکان معلول بیشتر آشنا بشویم را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

کودک شما توانایی برقرارای ارتباط باکیفیت و معنادار را ندارد؟ از مشکلات ارتباطی رنج می کشد؟ برای اطلاع از روش های درمانی و توانبخشی با مشاورین آیدانیتو تماس بگیرید.