راهنمای مطالعه
نحوه انتخاب رشته سراسری 98
هرسال بعد از برگزاری کنکور سراسری، انتخاب رشته مهم‌ترین دغدغه‌ی داوطلبانی است که در کنکور شرکت کرده‌اند. داوطلبان به دنبال این هستند که بدانند براساس رتبه و ترازی که گروه یا گروه‌های آزمایشی‌شان به دست آورده‌اند، چه رشته‌هایی را می‌توانند انتخاب کنند، چگونه بهترین انتخاب را داشته باشند، شیوه‌ی درست اولویت‌بندی رشته‌ها در فرم انتخاب رشته به چه شکل است و…. به همین دلیل در آستانه‌ی اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری، تصمیم گرفتیم در مطلبی به موضوع نحوه انتخاب رشته سراسری 98 بپردازیم.
رتبه در کنکور سراسری 98 چگونه تعیین می‌شود؟
مهم‌ترین موضوعی که درباره‌ی نحوه انتخاب رشته سراسری 98 باید بدانید شیوه‌ی تعیین رتبهتان است. برای توضیح دقیق نحوه تعیین رتبه باید اول مفهوم تراز و اهمیت و نقش آن در محاسبه رتبه را توضیح دهیم. تراز نقش رابط بین درصدهای داوطلب و رتبه او را ایفا می‌کند. براساس درصدهای خام داوطلب در کنکور سراسری برایش یک نمره تراز مشخص می‌شود و براساس این تراز رتبه داوطلب تعیین می‌شود. به عبارت دقیق‌تر تراز عددی است که مجموع درصدهای داوطلب در درس‌های گروه آزمایشی را نشان می‌دهد که در کنکور آن شرکت کرده است. در تعیین تراز دو عامل اصلی تأثیر دارد: 1 میانگین داوطلب در هر درس 2.میانگین درصد تمام داوطلبان در آن درس میانگین درصد تمام داوطلبان در تعیین تراز شما نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و بالا یا پایین بودن درصدتان در هر درس را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. یعنی مثلا اگر درصد شما در درس زیست‌شناسی 65% باشد ولی میانگین‌تان از میانگین درصد رتبه‌های زیر هزار کمتر باشد، تراز درس زیست‌شناسی‌تان از میانگین رتبه‌های زیر هزار کمتر می‌شود. یا اگر در درس ریاضی درصد 45 را به دست آورده باشید و میانگین‌تان از میانگین درصدهای رتبه‌های زیر هزار بالاتر باشد، ترازتان از میانگین رتبه‌های زیر هزار بالاتر خواهد رفت. به این ترتیب پس از محاسبه‌ی تراز شما، رتبهتان مشخص می‌شود. پس از این مرحله تراز شما در سهمیه‌ی منطقه‌تان هم محاسبه می‌شود و رتبه در سهمیه‌تان براساس آن تعیین می‌شود. با استناد به ترازهای رتبه‌های مختلف کنکور سراسری در سال‌های گذشته می‌توان گفت تراز رتبه‌های ممتاز کنکور معمولا بالاتر از 12000 است. داوطلبانی که در سهمیه مناطق سه گانه رتبه‌های زیر هزار را کسب کرده‌اند، ترازشان بالای 10000 است و تراز داوطلبانی با رتبه‌های زیر 10000 معمولا از 6500 بالاتر است. 
رتبه در زیر گروه چه تأثیری در نحوه انتخاب رشته کنکور سراسری 98 دارد؟
اگر در دفترچه ثبت‌نام آزمون سراسری 98 به بخش مربوط به گروه‌های آزمایشی مراجعه کنید، می‌بینید در هر گروه آزمایشی چندین زیرگروه و در هر زیرگروه چندین رشته وجود دارد. به عبارت دقیق‌تر هر رشته «فقط» در یک زیرگروه وجود دارد. ضریب‌های درس‌های تخصصی هر زیرگروه در گروه‌های آزمایشی پنج‌گانه‌ی کنکور سراسری مختص به آن زیرگروه است و با زیرگروه‌های دیگر متفاوت است. این ضریب‌ها را می‌توانید در جدول زیرگروه‌هایِ گروه آزمایشی موردنظرتان در دفترچه مربوط به آن ملاحظه کنید. با توجه به این که ضریب درس‌های تخصصی در یک زیرگروه یا زیرگروه‌های دیگر فرق دارد، پس نمره‌ی کلی در هر زیر گروه برای داوطلبان محاسبه می‌شود با نمره‌ی کل زیرگروه‌های دیگر تفاوت خواهد داشت. به سبب تفاوتی که میان نمره‌های شما در هر زیرگروه وجود دارد، در هر زیرگروه رتبه‌ی کشوری و رتبه‌ی سهمیه‌ی جداگانه برایتان تعیین می‌شود. رتبه در زیر گروه در شیوه‌ی اولویت‌بندی رشته‌های موردنظرتان تعیین‌کننده است.
سوابق تحصیلی شما چه نقشی در تعیین رتبهتان در کنکور سراسری 98 دارد؟
همان‌طور که اطلاع دارید، سوابق تحصیلی یا همان معدل در نتیجه نهایی آزمون شما تأثیر دارد، البته تأثیرگذاری مثبت. سوابق تحصیلی در کارنامه اولیه و رتبه شما که انتخاب رشته‌تان هم تحت تأثیر آن است، مشخص می‌شود. اعمال معدل به این صورت است که اگر نمره کل نهایی‌تان در هر زیرگروه را افزایش دهد، اعمال می‌شود در غیر این صورت همان نمره‌ای که در زیر گروه به دست آورده‌اید، بدون اثرگذاری معدل، برایتان لحاظ می‌شود. تأثیر سوابق تحصیلی شامل همه داوطلبان نمی‌شود و درصد تأثیر آن متفاوت است. اگر قبل از سال 84 دیپلم گرفته باشید یا قبل از 91 پیش‌دانشگاهی را گذرانده باشید، این قانون شامل شما نمی‌شود ولی اگر بعد جزو دیپلمه‌های بعد از 84 باشید، معدل کتبی درس‌های نهایی 25% در آزمون اعمال می‌شود و اگر سال 91 و بعد از آن مدرک پیش‌دانشگاهی‌تان را گرفته باشید، معدل کتبی درس‌هایی که در این دوره به صورت نهایی امتحان داده‌اید، تأثیر 5%درصدی در نتیجه آزمون‌تان دارد. نکته‌ی دیگری که خوب است در این زمینه بدانید این است که اگر دیپلم شما با گروه آزمایشی که در آزمون آن شرکت کرده‌اید یکسان باشد(مثلا دیپلم تجربی داشته باشد و در کنکور تجربی شرکت کرده باشید)، تأثیر معدل‌تان در نتیجه آزمون 25% است و اگر در گروه آزمایشی دیگری شرکت کنید، درصد تأثیر کمتر می‌شود.
دسته‌بندی رشته‌های تحصیلی در کنکور سراسری 98 به چه صورت است؟
موضوع دیگری که در نحوه انتخاب رشته سراسری 98 اهمیت زیادی دارد، دسته‌بندی رشته‌های تحصیلی است. رشته‌های تحصیلی، براساس نوع گزینش‌شان، به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- استانی: رشته‌هايی هستند که در دانشگاه‌های بیشتر استان‌ها وجود دارند يا به متخصصان بومي نياز دارند.
- ناحیه‌ای: به رشته‌هايي هستند كه در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بیشتر استان‌های کشور وجود ندارند ولي در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی چند استان هم‌جوار كه يك ناحيه بومي را تشکیل می‌دهد، ارائه می‌شوند.
- قطبی: رشته‌هایی که در دسته‌بندی رشته‌های قطبی قرار می‌گیرند، رشته‌هایی هستند که در اكثر ناحیه‌ها موجود نبوده ولي در چند ناحيه بومي هم‌جوار كه به عنوان یک قطب بومي شناخته می‌شوند، موجودند.
- کشوری: به رشته‌هايی كه در بیشتر قطب‌هاي بومي وجود ندارند و فقط در بعضی از دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالي دائر هستند.
*در دفترچه انتخاب رشته هر گروه آزمایشی، در جدول مربوط به مقطع و زیرگروه، نوع پذیرش هر رشته هم قید شده است. *سه نوع اول گزینش بومی هستند. در رشته محل‌هايي كه نوع گزينش آنها بومي قطبي، بومی ناحيه‌اي یا بومی استاني است، 20 درصد ظرفيت کدرشته‌محل‌ها مختص داوطلبان آزاد است و بقیه ظرفیت، نسـبت به تعداد داوطلبان سهميه‌هاي مناطق يك، دو، سه و خانواده شهدا در قطب، ناحيه یا استان مربوطه به تعداد كل شركت كنندگان هـر گروه آزمايشي اختصاص در آن منطقه اختصاص دارد. در جدول‌های زیر می‌توانید نحوه‌ی دسته‌بندي نواحي بومي كشور و قطب‌هاي بومي كشور را ملاحظه کنید:
| نواحی بومی | استان‌های تابعه |
| ناحیه یک | البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی |
| ناحیه دو | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل |
| ناحیه سه | اصفهان، چهارمحال و بختياري و يزد |
| ناحیه چهار | سيستان و بلوچستان و كرمان |
| ناحیه پنج | بوشهر، فارس، كهگيلويه و بويراحمد و هرمزگان |
| ناحیه شش | كردستان، كرمانشاه و همدان |
| ناحیه هفت | ايلام، خوزستان و لرستان |
| ناحیه هشت | خراسان رضوي، خراسان شمالي و خراسان جنوبي |
| ناحیه نه | گلستان، گيلان و مازندران |
| استان‌های تابعه | قطب‌های بومی |
| البــرز، تـــهران، زنجــان، ســـمنان، قــزوين،قم، گلسـتان، گيلان، مازندران و مركزی | قطب یک |
| خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، کرمان و سیستان و بلوچستان | قطب دو |
| آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه و همدان | قطب سه |
| اصفهان، ایلام، چهار محال و بختیاری، خوزستان، لرستان و یزد | قطب چهار |
| بوشهر، فارس، کهکیلویه و بویراحمد و هرمزگان | قطب پنج |
نوع گزینش در دوره‌های مختلف براساس دسته‌بندی چهارگانه‌ی رشته‌های تحصیلی است. در جدول زیر می‌توانید شیوه‌ی گزينش رشته‌هاي تحصيلي دوره‌هاي مختلف را ببینید:
| نام دوره | نوع گزینش |
| روزانه | استاني ناحيه‌اي، قطبي، كشوري |
| نوبت دوم(شبانه) | بومی استانی |
| نیمه‌حضوری | |
| پیام‌نور | بومی ناحیه‌ای |
| غیرانتفاعی | |
| مجازی | گزینش کشوری است و گزینش بومی ندارد |
| پردیس خودگردان | |
| مازاد |
نحوه‌ی انتخاب رشته سراسری 98
انتخاب رشته کنکور سراسری 98 فقط از طریق اینترنت و وبسایت سازمان سنجش آموزش کشور انجام می‌شود. پس از اعلام نتایج اولیه آزمون سراسری، باید وبسایت سازمان سنجش رفته و با وارد کردن اطلاعات ثبت‌نامی‌تان یعنی شماره داوطلبی، شماره شناسنامه، سال تولد یا شماره پرونده، کدرهگیری، شماره شناسنامه یا شماره پرونده، سريال ثبت‌نام، شماره شناسنامه، کارنامه خود را ببینید. پس از مشاهده کارنامه و رتبه کشوری و رتبه‌ای که در در زیرگروه‌ها کسب کرده‌اید، و قبل از اینکه انتخاب رشته را شروع کنید، دفترچه انتخاب رشته گروه آزمایشی‌تان را دقیق بخوانید. سپس از دفترچه کد رشته‌محل‌های مورد نظرتان را انتخاب کنید، آنها را اولویت‌بندی کنید و در فرم انتخاب رشته وارد کنید. برای مشاهده فرم اینترنتی انتخاب رشته‌تان به سه طریق می‌توانید عمل کنید:
- وارد كردن شماره رهگيري ثبت‌نام و كد ملي.
- وارد كردن شماره پرونده، كد ملي و شماره سريال شناسنامه.
- وارد كردن اطلاعات شماره سريال ثبت‌نام و شماره شناسنامه
کد رشته‌محل‌هایی که از دفترچه انتخاب کرده‌اید را با دقت کامل در فرم انتخاب رشته وارد کنید. در مرحله بعد فرم را مجددا کنترل کنید که رشته‌های نمایش داده شده در فرم با رشته‌های انتخابی شما مطابقت داشته باشد. پس از طی تمام مراحل یک کد 15 رقمي انتخاب رشته و كدرشته محل‌هاي انتخابی شما نمایش داده می‌شود که حتما از هر دوی اینها یک نسخه چاپی تهیه کنید و تا زمان اعلام نتایج نهایی نزد خودتان نگهداری کنید. در پایان توجه شما را به چند نکته جلب می‌کنیم که در نحوه انتخاب رشته سراسری 98 شما اهمیت زیادی دارند:
- می‌توانید 150 کدرشته را انتخاب کنید.
- فقط از دوره‌هایی که در آنها مجاز شده‌اید می‌توانید کدرشته‌محل انتخاب کنید. یعنی در کارنامه‌تان مشخص شده که آیا برای دوره‌های روزانه، شبانه، غیرانتفاعی، پیام‌نور ….مجاز هستید یا خیر. از انتخاب کدرشته‌های دوره‌هایی که در آنها مجاز نشده‌اید خودداری کنید.
- کدرشته‌محل‌ها به صورت عمودی بررسی می‌شوند و اگر رشته‌ای پذیرفته شدید، کدهای پایین‌تر بررسی نخواهند شد. بنابراین، اولویت‌بندی رشته‌های موردنظرتان را با دقت انجام دهید و رشته‌هایی که به آنها علاقه دارید در بالای لیست قرار دهید.
پس از مطالعه‌ی مقاله‌ی نحوه انتخاب رشته سراسری 98 ، بد نیست به مقاله‌های انتخاب رشته کنکور انسانی، انتخاب رشته کنکور تجربی و انتخاب رشته کنکور ریاضی هم سری بزنید، نکات مطرح شده در این مقاله‌ها در روند انتخاب رشته به شما کمک زیادی می‌کند.