راهنمای مطالعه
مسائل اجتماعی سالمندان
افراد ۶۰ ساله و بالاتر سالمندان یک جامعه را تشکیل میدهند. سالمندان کسانی هستند که با افزایش سن، تغییرات بسیاری را در جنبههای مختلف زندگی تجربه میکنند. شکل و عملکرد بسیاری از اندامهای آنها تغییر میکنند، قوای جسمی و ذهنیشان کاهش مییابد و این تغییرات ممکن است بر ذهن و روان آنها تأثیر بگذارند.
اما اینها همهی مشکلات ناشی از افزایش سن نیستند و مسائل اجتماعی سالمندان دغدغههای مهمی هستند که نباید از توجه اطرافیان سالمندان و اعضای جامعه دور بمانند. مسائلی چون بازنشستگی، فقر، اشتغال، سالمند آزاری و …
انواع مسائل اجتماعی سالمندان
مشکلات اقتصادی
یکی از بزرگترین مسائل اجتماعی سالمندان فقر است. اگر فرد سالمند از حقوق بازنشستگی برخوردار نباشد، خانواده و فرزندان او باید در دوران سالمندی هزینههای زندگیاش را تأمین کنند و از آنجایی که افراد سالمند معمولاً بیماریهای مختلفی دارند، هزینههای درمانی آنها بار سنگینی بر روی دوش خانواده است.
موقعیت اقتصادی میتواند تأثیرات خطرناکی بر سلامت روانی سالمندان، تعاملات اجتماعی و حضور آنها در جامعه بگذارد.
بازنشستگی
بازنشستگی بخشی از زندگی افرادی است که بعد از سالها کار مداوم، با فرا رسیدن سالمندی از کار فارغ میشوند. این مرحله تغییر بزرگی است و نقش فرد را در جامعه عوض میکند. بعضی سالمندان در دورهی بازنشستگی به استراحت میپردازند و از ساعتهای استراحت خود در جهت مطالعه، فعالیتهای اجتماعی و یادگیری استفاده میکنند. اما گاهی اوقات بازنشستگی منجر به افسردگی، یأس و ناامیدی میشود و بر سلامت فرد سالمند تأثیرات منفی میگذارد.
برخی افراد سالمند بازنشسته هنوز حس میکنند که می توانند مولد و خلاق باشند. اما بازنشستگی این فرصت را از آنها میگیرد. بازنشستگی عملاً با کاهش درآمد همراه است و می تواند سالمندان را دچار مشکلات معیشتی کند.
سالمند آزاری
متأسفانه سالمندهای زیادی در خانهی خودشان، خانهی اقوام و آشنایان یا جامعه مورد سوءاستفاده قرار میگیرند و این معضل نشان از این دارد که نیاز به قوانینی برای حمایت از سالمندان شدیداً احساس میشود. از آنجایی که قوای جسمی و ذهنی افراد سالمند کاهش یافته است، گاهی آنها نمیتوانند از خود دفاع کنند و ممکن است در خانه سر آنها فریاد بکشند، آنها را کتک بزنند یا مدام تهدیدشان کنند که در صورت تبعیت نکردن از اوامر به خانهی سالمندان فرستاده خواهند شد. در سطح جامعه هم سالمندان قربانیهای مناسبی برای تعرض و دزدی هستند.
همچنین مراکز نگهداری سالمندان در عین اینکه میتوانند خدمات خیلی مناسبی به سالمندان ارائه دهند، ممکن است گاهی مکانی برای سالمند آزاری باشند و سالمندان را در معرض انواع خشونتهای جسمانی، روانی و حتی جنسی قرار دهند.
اشتغال
گاهی سالمندان بعد از بازنشستگی همچنان در بازار کار میمانند یا دوباره به بازار کار بازمیگردند. اگر دلیل این رفتار تمایل به فعال و مولد بودن و عدم علاقه به خانهنشینی باشد، تأثیر بدی بر روی زندگی سالمند ندارد. اما گاهی اوقات سالمندان بازنشسته به علت نگرانیها و دغدغههای مالی در بازار کار باقی میمانند.
در چنین شرایطی با وجود اینکه فرد سالمند نیاز به استراحت دارد، به علت شرایط نامطلوب اقتصادی همچنان کار میکند و کارفرمایان هم ممکن است از این موضوع سوءاستفاده کنند و از آنجایی که فرد سالمند تجربهی کاری زیاد و غنیای دارد و به بیمه احتیاج ندارد، با حقوق و مزایای کم او را به جای یک جوان استخدام کنند.
انزوای اجتماعی
تنهایی یکی از شایعترین مسائل اجتماعی سالمندان است و اغلب به علت کاهش ارتباطات افراد سالمند اتفاق می افتد. با افزایش سن، تواناییهای حرکتی فرد کاهش مییابد و ممکن است نتواند به راحتی با دیگران رفت و آمد کند و در جامعه حضور پیدا کند. مرگ دوستان و همسن و سالانش او را تنها میکند و اگر قبلاً مشغول به کار بوده و حالا بازنشسته است، احتمالاً تعاملات اجتماعیاش نسبت به قبل کاهش قابل توجهی دارد.
مرگ همسر و دوری از فرزندان از علل اصلی تنهایی سالمندان هستند. این انزوای اجتماعی میتواند در طولانی مدت تبدیل به اختلالاتی چون افسردگی و اضطراب شود و جسم سالمند را بیمار کند.
در جوامع توسعه یافته، سالمندان قشر ارزشمند و مورد احترامی هستند. سالمندی با کاهش توانمندیهای جسمی و ذهنی همراه است. اما این به این معنا نیست که این دوره، دورهی تلخی از زندگی است. با آگاهی از اختلالات و مسائل اجتماعی سالمندان، نزدیکان فرد سالمند و قانونگذاران و مسئولان جامعه میتوانند امکاناتی را برای تجربهی لذتبخشی از دوران سالمندی فراهم کنند.
پیشنهاد میکنیم مقالهی مهم ترین مسائل سالمندان را مطالعه کنید.