راهنمای مطالعه
تنبیه کودک
اگر پدر یا مادر هستید، باید بدانید که یکی از وظایف شما آموزش رفتارهای درست به فرزندتان است، البته این کار زمان بر است و به انرژی و پشتکار نیاز دارد. مهم این است که وقتی فرزندتان کار اشتباهی انجام می دهد، عصبانی و آشفته نشوید و به جایش روش های تأثیرگذاری را برای تربیت و تنبیه او یاد بگیرید.
تنبیه کودک به هیچ عنوان نباید بدنی یا همراه با توهین و تحقیر باشد. چنین روش های تنبیهی نتیجه عکس دارند و نه تنها رفتار درست را در کودک درونی نمی کنند، بلکه ممکن است او را مضطرب، پرخاشگر و خشونت طلب کنند.
در این مقاله به روش های سالم تنبیه کودک می پردازیم:
انواع روش های تنبیه کودک
نتایج طبیعی اعمال
وقتی کودکتان کار اشتباهی انجام می دهد، این فرصت را برای او فراهم کنید که نتیجه طبیعی اعمال اشتباهش را تجربه کند (البته تا زمانی که این نتایج خطری را متوجه او نکنند).
به عنوان مثال، اگر کودک شما مخصوصاً خوراکی هایش را به زمین می اندازد، جلویش را نگیرید. او به زودی همه خوراکی هایش را از دست می دهد و می بیند که این کار مساوی است با از دست دادن چیزهایی که دوست دارد. اگر او اسباب بازی هایش را پرتاب می کند و آن ها را می شکند، برایش اسباب بازی جدید نخرید. وقتی اسباب بازی ها خراب بشوند، کودک یاد می گیرد که باید از وسایلش مراقبت کند.
موقعی که از این روش تنبیهی استفاده می کنید، برای کودک دلسوزی نکنید و او را نجات ندهید (به عنوان مثال وقتی خوراکی هایش را از دست داد، خوراکی جدید به او ندهید). قرار است با این شیوه تنبیهی فرزندتان یاد بگیرد که هر اشتباهی عواقبی دارد.
نتایج منطقی اعمال
بعضی مواقع لازم است که شما وارد شوید و برای تنبیه کودک، خودتان نتیجه ای برای کار اشتباهش خلق کنید. به عنوان مثال به او بگویید که اگر اسباب بازی هایش را از روی زمین برندارد، باقی روز اجازه ندارد که از آن ها استفاده کند.
وقتی از این شیوه تنبیهی استفاده می کنید، آنچه اهمیت دارد این است که محکم و مقتدر باشید و بر سر حرف خودتان بمانید، لازم نیست داد بزنید و کودک را بترسانید. فقط جدی باشید و با آرامش کودک را با نتایج منطقی اعمالش مواجه کنید.
محروم کردن کودک از چیزهایی که دوستشان دارد
وقتی کودک رفتار اشتباهی انجام می دهد و با شما همکاری نمی کند، به او بگویید که از چیزی که دوست دارد، منع خواهد شد. البته برای استفاده از این روشِ تنبیه کودک باید به نکات زیر توجه کنید:
- هرگز کودک را از چیزی که به آن نیاز دارد (مثلاً غذا) محروم نکنید.
- کودک را از چیزی محروم کنید که با رفتار اشتباهش مرتبط باشد.
- چنین روش تنبیهی اگر برای کودکان 6 یا 7 ساله استفاده شود، نتیجه خوبی به همراه خواهد داشت.
- اگر فرزندتان رفتار اشتباهی را در صبح انجام می دهد به او نگویید که اجازه ندارد شب تلویزیون تماشا کند. زمان خیلی زیادی در این میان وجود دارد و احتمالاً او رابطه ای میان رفتار و نتیجه رفتار برقرار نخواهد کرد.
- مطمئن باشید که بر سر حرف تان خواهید ماند.
نکاتی برای تأثیرگذاری بیشتر تنبیه کودک
گاهی اوقات به نظر می رسد که وادار کردن کودک به انجام رفتار صحیح غیرممکن است و این حالت شدیداً شما را کلافه می کند. اما روش هایی وجود دارند که عصبانیت شما را کاهش می دهند و از کشمکش های غیر ضروری با کودک جلوگیری می کنند.
از توانایی های کودک آگاه باشید
فرایند رشد در کودکان مختلف، متفاوت است. آن ها نقاط قوت و ضعف متفاوتی دارند. وقتی فرزندتان رفتار اشتباهی انجام می دهد، ممکن است دلیل رفتارش این باشد که نمی تواند کاری را که شما می خواهید انجام دهد و متوجه درخواست شما نمی شود.
قبل از صحبت کردن فکر کنید
به محض اینکه قانونی ایجاد می کنید یا قولی می دهید، به آن پایبند بمانید. مطمئن باشید که واقع نگر هستید. قبل از نه گفتن به این فکر کنید که آیا نه گفتن در اینجا ضروری است.
تسلیم نشوید
اگر فرزندتان برای یک آب نبات چوبی جیغ و داد راه بی اندازد و شما برای ساکت کردنش به او آب نبات بدهید، او یاد می گیرد که می تواند برای دست یابی به خواسته هایش از این روش استفاده کند: با تسلیم شدن رفتار بد را در کودک تقویت نکنید.
رفتارهای متناقض انجام ندهید
مطمئن باشید که رفتارهایتان ثابت و خالی از تناقض هستند. اگر در موقعیتی بر سر حرف هایتان بمانید ودر موقعیتی دیگر کوتاه بیایید، کودک سردرگم می شود و نمی فهمد که آیا محدودیت هایی برای رفتارهایش وجود دارند یا نه. در نتیجه ممکن است قوانین را به این امید که واکنشی از طرف شما نخواهد دید بشکند.
به احساسات کودک توجه کنید
به عنوان مثال به فرزندتان بگویید: «می دانم که از رفتن دوستت ناراحتی، اما باید اسباب بازی هایت را جمع کنی.» مراقب مواقعی باشید که رفتار اشتباه یک الگو دارد (مثلاً وقتی که کودک خجالت می کشد). در چنین موقعیت‌هایی، به جای اینکه فقط کودک را با نتایج مواجه کنید، با او حرف بزنید و درکش کنید.
از اشتباهات، از جمله اشتباهات خودتان، درس بگیرید
اگر بار اول نتوانستید از عهده موقعیتی که در آن با رفتار اشتباه فرزندتان مواجه شدید، بر بیایید، نگران نشوید. به این فکر کنید که چه کار دیگری می توانید انجام دهید و دفعه بعد روش تان را تغییر دهید.
اگر احساس می کنید که در رفتار با فرزندتان واقعاً اشتباه کرده اید، صبر کنید تا کمی آرام شوید و بعد از کودک عذرخواهی کنید و برای او توضیح دهید که در آینده بهتر از پس موقعیت های مشابه بر خواهید آمد. بر سر قولتان بمانید. این رفتار شما به کودک یاد می دهد که چطور می توان از مشکلات چیزی یاد گرفت.
در ادامه مطالعه مقاله «با لجبازی کودکان چه کنیم؟» را به شما پیشنهاد می کنیم.
اگر هیچ روش تنبیهی ای برای اصلاح رفتار کودک شما جواب نمی دهد و نمی دانید که برای مقابله با رفتارهای نادرست او و تقویت رفتارهای مثبت چه باید بکنید، با مشاوران آیدانیتو تماس بگیرید.