راهنمای مطالعه
اختلالات نوجوانان
وقتی یک انسان رشد می‌کند، کاملاً بهنجار است که همچنان که چیزهای جدید یاد می‌گیرد و بدنش به بدن یک بزرگسال تبدیل می‌شود، تغییرات زیادی را تجربه کند.
اما ما چطور می‌توانیم بفهمیم که کدام تغییرات عادی هستند و کدام تغییرات نگران کننده؟ اگر پدر و مادر یک نوجوان هستیم، چطور می‌توانیم بفهمیم که نوسانات خلقی فرزندمان نگران کننده هستند یا نه؟ واقعیت این است که بسیاری از تغییرات نوجوانان عادی‌اند. اما بعضی نشانه‌ها هم می‌توانند علائم اختلالات نوجوانان باشند.
اختلالات شخصیتی، رفتاری و روانی در میان نوجوانان شایع هستند. بیشتر اختلالات (بین 50% تا 70%) قبل از سن 18 سالگی خودشان را نشان می‌دهند. در نتیجه می‌توانند تأثیر عمیقی بر رشد یک نوجوان داشته باشند. ممکن است اختلالات نوجوان موجب شوند که او در مدرسه عملکرد خوبی نداشته باشد و روابطش با دیگر نوجوانان و بزرگسالان مختل شود.
انواع اختلالات نوجوانان
اگر اختلالات نوجوانان به موقع درمان نشوند، می توانند در بزرگسالی و باقی عمر مشکل زا شوند و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهند. در اینجا شایع ترین اختلالات نوجوانان را معرفی می‌کنیم:
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی شایع‌ترین اختلالات نوجوانان هستند و زندگی آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. اختلالات اضطرابی باعث می‌شوند که نوجوانان به شدت از چیزها و موقعیت‌های زیادی در زندگی روزمره بترسند و اضطراب بیش از حد بر عملکردشان در خانه، مدرسه و روابطشان اثر بگذارد.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
این اختلال تمرکز را برای نوجوانان مشکل می‌کند. وقتی یک نوجوان نتواند به درستی تمرکز کند، انجام تکالیف مدرسه برایش دشوار می‌شود. نوجوانی که اختلال نقص توجه و بیش فعالی دارد. بسیار تحریک پذیر و پر جنب و جوش است و یک جا آرام نمی‌گیرد.
این حالت‌ها، مخصوصاً در محیط‌های آموزشی قابل قبول نیستند و ممکن است به تنبیه شدن نوجوان بی‌انجامند و در نهایت موجب کاهش عزت نفس او شوند.
اختلالات رفتاری
این اختلالات در رفتار نوجوان بروز پیدا می‌کنند. مثلاً ممکن است او در تعامل با انسان‌ها، حیوانات و اموال عمومی به شدت پرخاشگر عمل کند یا ممکن است خودش را نسبت به قوانین بی‌توجه نشان دهد و از خانه و مدرسه فرار کند.
افسردگی
افسردگی یک اختلال خلقی است که بیشتر اوقات در نوجوانی آغاز می‌شود. افسردگی بر احساسات و رفتار نوجوان تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که بیشتر اوقات غمگین و کج‌خلق باشد.
روان پریشی
روان پریشی شرایطی است که در آن نوجوان ارتباطش را با واقعیت از دست می‌دهد و معمولاً در اواخر دوران نوجوانی و اوایل جوانی علائم و نشانه‌هایش آشکار می شوند.
روان پریشی می‌تواند به تنهایی یا همراه با تعداد زیادی از اختلالات دیگر ظاهر شود.
اختلال دو قطبی یا بای پولار (Bipolar)
این اختلال یک اختلال خلقی است و معمولاً برای اولین بار خودش را در دوران نوجوانی نشان می‌دهد. البته در موارد نادری ممکن است در دوران کودکی هم دیده شود.
اختلال دو قطبی باعث می‌شود که خلق نوجوان مدام تغییر کند و بالا و پایین بشود. او گاهی بسیار خوشحال و سرخوش است و گاهی غمگین و افسرده.
اختلال خوردن
انواع اختلالات خوردن می‌توانند به شدت نوجوانان را درگیر کنند. نوجوانی سنی است که افراد وارد جامعه می‌شوند، با ارزش های جامعه در مورد ظاهر ایده‌آل آشنا می‌شوند و در مورد ظاهر و اندام خودشان تصوری پیدا می‌کنند.
آن‌ها ممکن است برای شبیه شدن به آن تصویر ایده‌آل رفتارهای خطرناکی از خود نشان بدهند. مثلاً دچار بی‌اشتهایی عصبی بشوند، مدام آنچه می‌خورند را استفراغ کنند یا بیش از حد غذا بخورند و در نتیجه از خودشان متنفر بشوند.
شیزوفرنی
شیزوفرنی یک بیماری روانی با شیوع پایین است. اما معمولاً بین 15 تا 25 سالگی خودش را نشان می‌دهد و فکر کردن و صبحت کردن به صورت معقول و سازمان یافته را برای فرد مشکل می‌کند. همچنین ممکن است موجب قطع رابطه با واقعیت بشود.
اختلالات نوجوانان چه کسانی را درگیر می‌کنند؟
این اختلالات می‌توانند بر نوجوانانی از خانواده‌های مختلف با پیشینه‌های فرهنگی متفاوت اثر بگذارند.
نوجوانانی که در بعضی شرایط خاص قرار دارند، بیشتر در خطر ابتلا به اختلالات هستند. بعضی از این شرایط عبارتند از:
- نوجوانانی با سابقه‌ی وجود یک اختلال در تاریخچه‌ی خانوادگی‌شان
- نوجوانان مهاجر و پناهنده
- نوجوانانی که یک تغییر بزرگ در زندگی‌شان رخ داده. مثلاً به شهر یا مدرسه‌ای جدید نقل مکان کرده‌اند.
- نوجوانانی که حادثه‌ای ناگوار مثل جنگ، تصادف یا مرگ عزیزانشان را تجربه کرده‌اند.
- نوجوانانی که معتاد به مواد مخدر یا الکل هستند.
علائم و نشانه‌های اختلالات نوجوانان
تشخیص یک رفتار عادی و یک اختلال در نوجوان آسان نیست. چون آن‌ها به صورت عادی در ابعاد مختلف تغییرات زیادی می‌کنند. اما می‌توان با دیدن علائم و نشانه‌هایی مثل موارد زیر مشکوک شد:
- تغییر ناگهانی رفتار (ساکت شدن یک نوجوان پر جنب و جوش)
- تغییر ناگهانی احساسات (نشانه‌های پشت سر هم از خوشحالی، نگرانی، احساس گناه، خشم، ترس و ناامیدی)
- اجتناب ناگهانی از حضور در موقعیت‌ها و مکان‌هایی که معمولاً افراد از آن‌ها اجتناب نمی‌کنند
- مشکلات فیزیکی ناگهانی مثل سردرد و معده درد
- مشکلات مربوط به خوابیدن و خوردن
- شروع به مصرف مواد مخدر و الکل
- نشانه هایی از ناتوانی در انجام کارها و فعالیت‌های روزانه
- بی توجهی نسبت به احساسات و اموال دیگران
- احساس نفرت و انزجار نسبت به ظاهر و اندام خود
- صدمه زدن به خود و صحبت کردن در مورد خودکشی
اگر نوجوان یکی یا بیشتر از یکی از این رفتارها را نشان بدهد و در عملکرد فردی و اجتماعی‌اش اختلال ایجاد بشود، بهتر است پدر و مادر همراه با او به یک روانشناس با تخصص در زمینه‌ی اختلالات نوجوانان مراجعه کنند.
درمان اختلالات نوجوانان
خوشبختانه اختلالات نوجوانان قابل درمان هستند و هر چه زودتر اختلالات شناخته شوند و در جهت درمانشان قدم برداشته شود، بهتر است. در اینجا به تعدادی از روش‌های درمان اختلالات نوجوانان می‌پردازیم:
درمان شناختی – رفتاری
این روش درمانی به نوجوانان کمک می‌کند تا الگوهای فکری‌شان را بشناسند و آن‌ها را تغییر بدهند. همچنین در این شیوه‌ی درمانی نوجوانان با رفتارهایی که برای سلامت ذهنی‌شان مضر است، آشنا می‌شوند.
خانواده درمانی
خانواده درمانی به افراد خانواده کمک می‌کند تا رفتارهایشان را مدیریت کنند و در جهت کمک به نوجوانانشان قدم بردارند.
درمان میان فردی
درمان میان فردی موجب می‌شود نوجوانان در تعامل با دیگران احساس راحتی بیشتری داشته باشند.
دارو درمانی
انواع مختلفی از داروها برای اختلالات نوجوانان تجویز می‌شوند. داروهایی برای نوسانات خلقی، اضطراب، روان‌پریشی و بیش فعالی.
یک روانپزشک تشخیص می‌دهد که چه دارویی برای درمان اختلالات نوجوانان مناسب است. البته دارو درمانی برای نوجوانان اولین انتخاب نیست. اگر هم تجویز شود، معمولاً در کنار سایر روش‌های درمانی قرار می‌گیرد.
گروه‌های حمایتی
گروه‌هایی متشکل از نوجوانانی که از یک اختلال مشابه رنج می‌برند یا قبلاً به آن اختلال مبتلا بوده‌اند و حالا بهبود یافته اند، در فرآیند درمان بسیار مهم هستند.
گروه‌های خانوادگی هم کمک می‌کنند تا نوجوانان خانواده‌های دیگری را که دارای نوجوانی با اختلال مشابه هستند، ملاقات کند و این ملاقات‌ها باعث می‌شوند که او احساس تنهایی نکند.
وقتی یک اختلال نوجوانی را گرفتار می‌کند، هم خودش آسیب می‌بیند و هم خانواده‌اش نگران و پریشان می‌شوند. اما خوشبختانه با آگاهی، صبر و استفاده از روش‌های درمانی تخصصی، درمان این اختلالات ممکن است.
اگر نزدیکان نوجوان از علائم و نشانه‌ها و شیوه‌های درمان اختلال فرزندشان با خبر باشند و با یک متخصص همکاری کنند، طی کردن مسیر درمان، تسریع و تسهیل می‌شود.
بعد از این مقاله، مطالعه‌ی مقاله‌ی «اختلالات جوانان، علل ابتلا و انواع روش‌های درمان» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.