راهنمای مطالعه
استرس
استرس الزماً چیز بدی نیست. اگر استرس جود نداشت نسل انسان منقرض می‌شد. برای مثال، پیشینیان غارنشین ما استرس را هشداری می‌دانستند که خبر از وقوع احتمالی خطر، مثلاً حمله‌ی یک حیوان وحشی، می‌داد.
استرس عمدتاً یک واکنش فیزیکی است. وقتی کسی دچار آن می‌شود، برداشت بدنش این است که تحت حمله قرار گرفته و مخلوطی از هورمون‌ها و مواد شیمایی‌ای را مثل آدرنالین، کورتیزول و نوراپی نفرین ترشح می‌کند که موجب آمادگی بدن برای واکنش فیزیکی می‌شوند.
در زندگی مدرن هم استرس در موقعیت‌های خطرناک به ما کمک می‌کند. مثلاً اگر ما در خیابان باشیم و ناگهان کسی را با چاقویی در دست ببینیم که از رو به رو به سمت ما می‌دود، به ما می‌کند تا خود را نجات بدهیم و فرار کنیم.
تأثیر استرس بر بدن
استرس عملکردهای معمول بدن را، مثل سیستم های گوارشی و ایمنی، کاهش می‌دهد و همه چیز بر تند شدن تنفس، جریان خون و استفاده از عضلات و ماهیچه‌ها متمرکز می‌شود. در واقع بدن به شکل‌های زیر تغییر می‌کند:
• افزایش فشار خون و تپش قلب
• تند شدن تنفس
• کاهش سرعت سیستم گوارشی
• ایجاد تنش در عضلات
• افزایش هوشیاری که موجب بی‌خوابی می‌شود
واکنش متفاوت افراد به استرس
این که ما چه واکنشی نسبت به اتفاقات داشته باشیم بر سلامتی ما تأثیر می‌گذارد. بعضی از افراد در برابر اتفاقاتی خوشایند مثلاً بچه دار شدن، مسافرت، نقل مکان به خانه‌ای جدید و ارتقای شغلی مضطرب می‌شوند.
این اتفاقات مسلماً همراه با تغییرات و مسئولیت‌های جدید است و می‌توانند افراد را مضطرب کند. اما بعضی نسبت به تغییرات پذیراتر هستند و می توانند به خوبی از عهده‌ی آن‌ها بر بیایند.
واکنش منفی مداوم نسبت به تغییرات و چالش‌ها می تواند بر سلامتی و عملکرد فردی و اجتماعی تأثیر منفی بگذارد.
انواع استرس
استرس زودگذر
این نوع از استرس کوتاه مدت است، شایع‌ترین نوع است و معمولاً به علت فکر کردن به فشار ناشی از یک اتفاق یا تغییر جدید مثل یک دعوا، درگیری یا رسیدن موعد مقرر انجام یک پروژه اتفاق می‌افتد. این نوع استرس با برطرف شدن مشکل از بین می‌رود و می‌تواند همراه با سردرد یا معده درد باشد اما آسیب‌های استرس‌های مزمن و طولانی مدت را ندارد.
استرس مزمن
این نوع از استرس بسیار خطرناک و آسیب‌زا و طولانی مدت است. عواملی مثل فقر مداوم، یک خانواده‌ی ناکارآمد یا ازدواج ناموفق می‌توانند موجب آن شوند.
وقتی کسی دچار استرس مزمن می‌شود، هیچ راه فراری نمی‌بیند، راه حلی پیدا نمی‌کند و همیشه مضطرب است. گاهی این حالت به دلیل یک حادثه‌ی خیلی ناگوار در زندگی ایجاد می‌شود.
احتمال حمله‌ی قلبی و سکته در این افراد زیاد است.
علل و عوامل استرس
همه‌ی ما نسبت به موقعیت‌های مضطرب کننده واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهیم. چیزی که برای یک نفر استرس زا است ممکن است برای فرد دیگری یک اتفاق عادی باشد. بعضی افراد فقط با فکر کردن به چیزهای کوچک مضطرب می‌شوند.
از جمله وقایعی که می‌توانند منجر به استرس شوند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
• مشکلات شغلی و بازنشستگی
• کمبود وقت و پول
• مشکلات خانوادگی
• بیماری
• تغییر محل زندگی
• روابط، ازدواج و طلاق
• سقط جنین
• ترافیک سنگین و تصادف
• بارداری و بچه دار شدن
• آلودگی هوا و آلودگی صوتی
نشانه‌های استرس
از نشانه‌های استرس می‌توان به این موارد اشاره کرد:
• عرق کردن
• درد در پشت و قفسه‌ی سینه
• اختلالات جنسی
• بیماری‌های قلبی
• غش کردن
• افزایش فشار خون
• کاهش ایمنی در برابر بیماری‌ها
• خواب رفتن دست و پا
• سردرد و معده درد
• اختلال خواب
• عصبانیت
• اضطراب
• مشکل تمرکز
• افسردگی
• احساس نا امنی
• فراموشکاری
• خوردن ناخن‌ها
• غم و ناراحتی
• اختلالات خوردن
• مصرف مواد مخدر و الکل
• افزایش مصرف سیگار
• گریه های مداوم
• عملکرد بد اجتماعی
• مشکلات رابطه ای
درمان استرس
گاهی علت اصلی استرس یک بیماری خاص است که در این شرایط دکتر‌ها دارو تجویز می‌کنند.
روش‌های مختلف روان درمانی و جلسات پیوسته‌ی مشاوره هم کمک می‌کنند. کتاب‌ها و وبسایت‌های بسیاری هم در این زمینه وجود دارند که افراد با مطالعه‌ی آن‌ها می‌توانند استرس خود را کنترل کنند.
ورزش کردن، ماساژ، عدم مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، تغذیه‌ی مناسب، تمرین‌های یوگا، مدیتیشن و یادگیری تکنیک‌های مدیریت و کنترل احساسات هم مفید هستند.
در این زمینه مطالعه‌ی مقاله‌ی «اختلال اضطراب» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.