راهنمای مطالعه
ترس کودکان
ترس کودکان از صداهای بلند، هیولاهای خیالی، غریبه ها یا چیزها و اتفاقات نگران‌کننده‌ی دیگر، بخشی طبیعی از دوران کودکی است. در فرآیند رشد، ترسیدن نشانه‌ی آگاهی از دنیای اطراف است.
خوشبختانه بیشتر ترس ها در سن قابل پیش بینی ای تجربه می شوند و با یک شیوه ی فرزندپروری مناسب می توان به کودک یاد داد که ترس هایش را هدایت کند و با اعتماد به نفس بیشتری آن‌ها را کنار بگذارد.
اولین ترس کودکان
وقتی نوزادی به دنیا می آید، دو ترس اصلی دارد: ترس از صداهای بلند و ترس از افتادن. مغز نوزاد و اعصاب او در دو سال اول زندگی با سرعت زیادی رشد می کنند اما او با سیستم عصبی نابالغی به دنیا می آید. این ویژگی به این معنا است که نوزادان قادر نیستند ورودی های حسی مثل صداهای بلند یا حس افتادن را درک یا تفسیر کنند. به همین دلیل قرار دادن نوزاد در آغوش دوستان و نزدیکان مشکلی ایجاد نمی کند.
اما اگر خیلی سریع او را پایین بیاورید یا صدای ناگهانی بلندی ایجاد کنید، نوزاد با ترس گریه خواهد کرد. همچنان که سیستم عصبی رشد می کند، نوزاد بر اطرافش متمرکز می شود و ترس های جدیدی را تجربه می‌کند. در سن 8 تا 10 ماهگی نوزاد به مفهوم حضور اشیا و آدم ها پی می برد.
قبل از این سن کودک فکر می کند که وقتی چیزی ناپدید می شود، یعنی دیگر وجود ندارد اما حالا او درک می کند که وقتی کسی یا چیزی را نبیند، آن شخص یا شیء همچنان وجود دارد. در نتیجه وقتی مادر یا پدر اتاق را ترک می کنند، نوزاد کنجکاو می شود که کجا رفته اند و چه زمانی بر می گردند.
اضطراب جدایی
اضطراب جدایی معمولاً در این سن با اضطراب دیگری به نام «اضطرابِ ناشی از حضور غریبه» ترکیب می شود. چون کودک حالا آدم هایی را غیر از شخصی یا اشخاصی که از او مراقبت می کنند، می شناسد.
این تغییر یعنی کودک می تواند چهره های آشنا را از چهره های ناآشنا تشخیص بدهد. اگر چه این تغییرات بخشی از روند رشد سالم کودکان هستند، اضطراب جدایی و اضطراب ناشی از حضور غریبه ها برای والدین چرخه ی سختی هستند و نوعی از ترس کودکان محسوب می شوند.
چون نه تنها کودک از عدم حضور مادر یا پدرش می ترسد، بلکه با شخصی غیر از آن ها نمی تواند تنها بماند.
ترس کودکان از صداها، حیوانات و تاریکی
وقتی کودک یک ساله می شود، نیاز به استقلال و کنترل بر محیط در او رشد می کند. و این نیاز به این معنی است که چیزهایی فراتر از کنترلش او را می ترسانند. در این سن چیزهایی مثل سگی که ناگهان به سمت او بپرد یا یک طوفان شدید، از مهم ترین عوامل ترس کودکان هستند.
ترس کودکان از موجودات
مادر یک پسر بچه 18 ماهه به یک روانشناس کودک مراجعه و عنوان کرده بود که پسرش از مورچه ها می ترسد: «اگر پسرم در پیاده رو ایستاده باشد و مورچه ای را ببیند که به سمتش حرکت می کند، دچار ترس شدیدی می شود.»
دکتر روانشناس به این مادر پیشنهاد کرده بود که برای مقابله با این ترس پسر بچه، فضایی را به واسطه ی بازدید از یک موزه یا خواندن یک کتاب برای او فراهم کند تا بتواند دنیای مورچه ها را کشف کند. مهم ترین نکته برای کمک به کودکان در جهت غلبه بر ترس هایشان این است که کودک را توانمند کنیم.
ترس در کودکان وقتی ضعیف می شود که حس کنند بر جهان پیرامونشان کنترل دارند. به عنوان والدین یک کودک حتماً به احساسات کودک احترام بگذارید. حتی اگر به عنوان یک بزرگسال هیچ دلیلی برای ترس‌های او نمی بینید.
بهترین روش برای ترغیب کودک به گوش دادن به حرف های شما و یادگیری مقابله با احساسات قوی این است که به کودک بگوییم تجربه ی چنین احساساتی کاملاً عادی است و بزرگسالان هم چنین احساساتی دارند.
ترس کودکان از تاریکی
معمولاً یک کودک 2 ساله از چیزهایی که نمی بیند، می ترسد و همین باعث می شود که ترس از تاریکی و هیولاها در او رشد کنند. ممکن است پدر و مادر ناگهان با تغییر عجیبی در کودک 2 ساله شان مواجه شوند.
فرزند آن ها تا همین چند وقت پیش به راحتی در اتاقش می خوابیده اما حالا از تنها خوابیدن و تاریکی اتاقش در شب ها می ترسد و نیمه شب به اتاق پدر و مادرش می‌آید و از آن ها می‌خواهد که کنارش بخوابند. در چنین مواقعی بهتر است از کودک بپرسید که از چه چیزی می ترسد و فکر می کند چطور می تواند با این ترس مقابله کند.
متخصصان پیشنهاد می کنند که والدین در چنین مواقعی به کودک اجازه بدهند که در کنارشان بخوابد. همچنین مادر یا پدر می توانند در اتاق کودک بخوابند یا امکانی را برای او فراهم کنند که در اتاق والدین، روی زمین بخوابد.
بهتر است فضای خانه و اتاق خواب کودک قبل از خواب آرامش بخش باشد. مثلاً قبل از خواب برای کودک داستان های ترسناک نخوانید، به او کمک کنید که خوابیدن در شب را استرس زا نبیند و او را از حضور خودتان در خانه مطمئن کنید تا احساس تنهایی نکند.
ترس یا فوبیا
آیا در حالی که ترس ها تجربه‌ی کاملاً عادی و سالمی در دوران کودکی هستند، می توانند یک روز به فوبیا تبدیل شوند؟ به گفته ی متخصصان احتمال چنین چیزی خیلی کم است. تجربه ی فوبیا در دوران کودکی نادر است، چون فوبیاها در واقع ترس های غیر عقلانی هستند.
با اینکه ترس در کودکان به نظر ما غیر عقلانی می آید، اگر از زوایه ی دید کودک نگاه کنیم، کاملاً منطقی هستند. ما می دانیم که امکان ندارد از دریچه ی چاه فاضلاب کف حمام عبور کنیم اما این اتفاق در خیال پردازی های یک کودک شدنی است.
ترس هایی که در دنیای بزرگسالان برچسب فوبیا می خورند (مثلاً ترس از تاریکی، صداهای بلند یا حتی حمام کردن) در دنیای کودکان ترس های عادی‌ای هستند. پدر و مادر می توانند به کودک یاد بدهند که وارد تعامل با ترس هایش بشود. مثلاً اگر کودکی از هیولاها می ترسد، می توان همراه با او همه ی کمدها، زیر تخت و پشت در اتاق را بررسی کرد تا کودک ببیند که هیولایی وجود ندارد.
اگر کودک از سگ می‌ترسد می‌توان به او پیشنهاد کرد که در کنار پدر یا مادر فیلمی آموزشی را در مورد سگ‌ها تماشا کند و بیشتر با آن‌ها آشنا شود. اگر بزرگ‌ترین ترس یک کودک ترس از تاریکی است می‌توان همراه با کودک فعالیت‌هایی تفریحی در شب و موقع تاریکی انجام داد تا او شاهد این باشد که تاریک شدن هوا به معنای ترسناک شدن چیزها نیست.
در اکثر مواقع هر چه کودک بزرگ تر شود، ترس هایش کمتر می شوند. تجربیات مختلف در زندگی، کودکان را در موقعیت هایی قرار می دهند که ببینند چقدر ترس هایشان بیهوده بوده.
مشاوره کودک در آیدانیتو
آیدانیتو یک مرکز مشاوره و آموزش هوشمند است. مشاوران متخصص و باتجربه آیدانیتو در زمینه های مختلف خانواده، اختلالات روانی، موضوعات تحصیلی و شغلی، مهاجرت، نظام وظیفه و…به مخاطبان مشاوره تلفنی می دهند.
مشاوره کودک یکی از مهم ترین موضوعات مشاوره خانواده است و به والدین، معلم ها و سایر بزرگسالانی که در تعامل با کودکان هستند کمک می کند تا بهترین روش های تعامل با کودکان را یاد بگیرند و در صورتی که کودک از یک اختلال روانی رنج می کشد، در مورد بهترین روش های درمان او آگاه شوند.
چرا مشاوره تلفنی؟
شاید این سؤال برای شما هم پیش آمده باشد که دلیل استقبال روز افزون افراد جوامع از مشاوره های غیر حضوری مثل مشاوره تلفنی چیست. در پاسخ به این سؤال می توان گفت که در دنیای امروز، مشاوره تلفنی مزایای فراوانی دارد. مزایایی مثل:
- کم هزینه تر و مقرون به صرفه تر بودن نسبت به مشاوره های حضوری
- پاسخگو بودن در مواقع بحرانی که دسترسی به مراکز مشاوره حضوری امکان پذیر نیست
- صرف زمان کم تر نسبت به مشاوره های حضوری
- عدم افشای هویت و اطلاعات شخصی
در این مقاله به موضوع ترس در کودکان پرداختینم. در ادامه مطالعه‌ی مقاله‌ی علل اضطراب کودکان را به شما پیشنهاد می کنیم.
اگر حدس می زنید که ترس های کودکتان غیر عادی هستند، برای اطلاع از بهترین راهکارها برای مقابله با ترس کودکان ، با مشاوران آیدانیتو تماس بگیرید.